Changes

<blockquote>अश्वयुगश्विनी ।। १.३.२१८ ।। राधाविशाखा पुष्ये तु सिध्यतिष्यौ श्रविष्ठया ।। १.३.२१९ ।। समा धनिष्ठाः स्युः प्रोष्ठपदा भाद्रपदाः स्त्रियः ।। १.३.२२० ।। मृगशीर्षं मृगशिरस्तस्मिन्नेवाग्रहायणी ।। १.३.२२१ ।। इल्वलास्तच्छिरोदेशे तारका निवसन्ति याः ।। १.३.२२२ ।।<ref name=":8" /></blockquote><blockquote>''aśvayugaśvinī ।। 1.3.218 ।। rādhāviśākhā puṣye tu sidhyatiṣyau śraviṣṭhayā ।। 1.3.219 ।। samā dhaniṣṭhāḥ syuḥ proṣṭhapadā bhādrapadāḥ striyaḥ ।। 1.3.220 ।। mr̥gaśīrṣaṁ mr̥gaśirastasminnevāgrahāyaṇī ।। 1.3.221 ।। ilvalāstacchirodeśe tārakā nivasanti yāḥ ।। 1.3.222 ।।''</blockquote>

<blockquote>अश्वयुगश्विनी ।। १.३.२१८ ।। राधाविशाखा पुष्ये तु सिध्यतिष्यौ श्रविष्ठया ।। १.३.२१९ ।। समा धनिष्ठाः स्युः प्रोष्ठपदा भाद्रपदाः स्त्रियः ।। १.३.२२० ।। मृगशीर्षं मृगशिरस्तस्मिन्नेवाग्रहायणी ।। १.३.२२१ ।। इल्वलास्तच्छिरोदेशे तारका निवसन्ति याः ।। १.३.२२२ ।।<ref name=":8" /></blockquote><blockquote>''aśvayugaśvinī ।। 1.3.218 ।। rādhāviśākhā puṣye tu sidhyatiṣyau śraviṣṭhayā ।। 1.3.219 ।। samā dhaniṣṭhāḥ syuḥ proṣṭhapadā bhādrapadāḥ striyaḥ ।। 1.3.220 ।। mr̥gaśīrṣaṁ mr̥gaśirastasminnevāgrahāyaṇī ।। 1.3.221 ।। ilvalāstacchirodeśe tārakā nivasanti yāḥ ।। 1.3.222 ।।''</blockquote>

== वेदवाङ्मये नक्षत्रम् ॥ Nakshatra in the Vedic Literature ==

== वेदवाङ्मये नक्षत्रम् ॥ Nakshatra in Vedic Literature ==

=== ऋग्वेदसाहित्ये ॥ In the Rgvedic Literature ===

=== ऋग्वेदसाहित्ये ॥ In Rgvedic Literature ===

The term 'nakshatra' occurs in the Rgveda in various contexts. For example, in the following mantras, it occurs in the sense of a star. <blockquote>धीरा त्वस्य महिना जनूंषि वि यस्तस्तम्भ रोदसी चिदुर्वी । प्र नाकमृष्वं नुनुदे बृहन्तं द्विता नक्षत्रं पप्रथच्च भूम ॥१॥<ref>Rigveda, Mandala 7, [https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%83_%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%82_%E0%A5%AD.%E0%A5%AE%E0%A5%AC Sukta 86]</ref>

The term 'nakshatra' occurs in the Rgveda in various contexts. For example, in the following mantras, it occurs in the sense of a star. <blockquote>धीरा त्वस्य महिना जनूंषि वि यस्तस्तम्भ रोदसी चिदुर्वी । प्र नाकमृष्वं नुनुदे बृहन्तं द्विता नक्षत्रं पप्रथच्च भूम ॥१॥<ref>Rigveda, Mandala 7, [https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%83_%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%82_%E0%A5%AD.%E0%A5%AE%E0%A5%AC Sukta 86]</ref>

The Taittiriya Samhita of the Krishna Yajurveda mentions the names of the 27 nakshatras.<ref name=":5" />

The Taittiriya Samhita of the Krishna Yajurveda mentions the names of the 27 nakshatras.<ref name=":5" />

the sun and the Nakṣatras are mentioned together in Vājasaneyi Saṃhitā, xxiii. 43; Taittirīya Āraṇyaka, iv. 10, 12.

* the sun and the Nakṣatras are mentioned together in Vājasaneyi Saṃhitā, xxiii. 43; Taittirīya Āraṇyaka, iv. 10, 12.

the sun, the moon, and the Nakṣatras in Taittirīya Saṃhitā, i. 8, 13, 3; Vājasaneyi Saṃhitā, xxii. 29, etc.

सूयस् ते नक्षत्रैः सह लोकं कृणोतु साधुया ॥ [https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%AF%E0%A4%9C%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%83/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A8%E0%A5%A9 23.43]

the moon and the Nakṣatras, Taittirīya Saṃhitā, iii. 4, 5, 1; Kāṭhaka Saṃhitā, xxxv. 15; xxxvii. 12; Vājasaneyi Saṃhitā, xxx. 21; xxxix. 2, etc.

स्वाहा त्वा सूर्यस्य रश्मिभ्यः । स्वाहा त्वा नक्षत्रेभ्यः [https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A5%88%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D(%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0)/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%95%E0%A4%83_%E0%A5%AA १२]

the Nakṣatras alone; 11) Taittirīya Saṃhitā, i. 2, 2, 2; ii 6, 2, 6, etc; Vājasaneyi Saṃhitā, xxx. 21 etc.; Kāṭhaka Saṃhitā, Aśvamedha, v. 5,

* the sun, the moon, and the Nakṣatras in Taittirīya Saṃhitā, i. 8, 13, 3; Vājasaneyi Saṃhitā, xxii. 29, etc.

 

 

 

* the moon and the Nakṣatras, Taittirīya Saṃhitā, iii. 4, 5, 1; Kāṭhaka Saṃhitā, xxxv. 15; xxxvii. 12; Vājasaneyi Saṃhitā, xxx. 21; xxxix. 2, etc.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* the Nakṣatras alone; 11) Taittirīya Saṃhitā, i. 2, 2, 2;

 

2 पातमाऽस्य यज्ञस्योदृचः । इमां धियꣳ शिक्षमाणस्य देव क्रतुं दक्षं वरुण सꣳ शिशाधि । ययाऽति विश्वा दुरिता तरेम सुतर्माणम् अधि नावꣳ रुहेम । ऊर्ग् अस्य् आङ्गिरस्य् ऊर्णम्रदा ऊर्जम् मे यच्छ पाहि मा मा मा हिꣳसीः । विष्णोः शर्माऽसि शर्म यजमानस्य शर्म मे यच्छ नक्षत्राणाम् माऽतीकाशात् पाहि । इन्द्रस्य योनिर् असि ॥ [https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A5%88%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE(%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%83)/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%AE%E0%A5%8D_%E0%A5%A7/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%95%E0%A4%83_%E0%A5%A8 1.2.2.2]

=== सामवेदसाहित्ये ॥ In the Samavedic Literature ===

=== सामवेदसाहित्ये ॥ In the Samavedic Literature ===