Changes

Jump to navigation Jump to search
m
no edit summary
Line 26: Line 26:  
=== Paniniya Shiksha - Articulation ===
 
=== Paniniya Shiksha - Articulation ===
 
Paniniya Shiksha gives a deft description of the process involved in uttering a word from the mouth as follows  
 
Paniniya Shiksha gives a deft description of the process involved in uttering a word from the mouth as follows  
[[File:Shabdotpatti.PNG|thumb|600x600px|Process of Production of Articulate Sounds in a Human]]<blockquote>आत्मा बुद्ध्या समेत्यार्थान्मनो युङ्क्ते विवक्षया। मनः कायाग्निमाहन्ति स प्रेरयति मारुतम् ।।6।।</blockquote><blockquote>मारुतस्तूरसि चरन्मन्द्रं जनयति स्वरम्। प्रातःसवनयोगं तं छन्दो गायत्रमाश्रितम् ।।7।।</blockquote><blockquote>कण्ठे माध्यन्दिनयुगं मध्यमं त्रैष्टुभानुगम्। तारं तार्तीयसवनं शीर्षण्यं जागतानुगम्।।8।।</blockquote><blockquote>सोदीर्णो मूर्धन्यभिहतो वक्त्रमापद्य मारुतः। वर्णाञ्जनयते तेषां विभागः पञ्चधा स्मृतः।।9।। </blockquote><blockquote>स्वरतः कालतः स्थानात्प्रयत्नानुप्रदानतः। इति वर्णविदः प्राहुर्निपुणं तन्निबोधत ।।10 ।। (Pani. Shik.)<ref name=":1">Paniniya Shiksha ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%83:%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE Full text])</ref></blockquote>
+
[[File:Shabdotpatti.PNG|thumb|600x600px|Process of Production of Articulate Sounds in a HumanCourtesy: Dr. Vishvesh, Department of Sanskrit, Mahatma Gandhi Central University, Bihar ]]<blockquote>आत्मा बुद्ध्या समेत्यार्थान्मनो युङ्क्ते विवक्षया। मनः कायाग्निमाहन्ति स प्रेरयति मारुतम् ।।6।।</blockquote><blockquote>मारुतस्तूरसि चरन्मन्द्रं जनयति स्वरम्। प्रातःसवनयोगं तं छन्दो गायत्रमाश्रितम् ।।7।।</blockquote><blockquote>कण्ठे माध्यन्दिनयुगं मध्यमं त्रैष्टुभानुगम्। तारं तार्तीयसवनं शीर्षण्यं जागतानुगम्।।8।।</blockquote><blockquote>सोदीर्णो मूर्धन्यभिहतो वक्त्रमापद्य मारुतः। वर्णाञ्जनयते तेषां विभागः पञ्चधा स्मृतः।।9।। </blockquote><blockquote>स्वरतः कालतः स्थानात्प्रयत्नानुप्रदानतः। इति वर्णविदः प्राहुर्निपुणं तन्निबोधत ।।10 ।। (Pani. Shik.)<ref name=":1">Paniniya Shiksha ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%83:%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE Full text])</ref></blockquote>
 
# The Atman (the inner mind or Antaranga) joins with arthas, which are there within, in the form of samskaras and the Buddhi (vrtti).
 
# The Atman (the inner mind or Antaranga) joins with arthas, which are there within, in the form of samskaras and the Buddhi (vrtti).
 
# Then combined with manas puts forth Vivaksha (विवक्षा) an intent of the person to express himself and pushes the Kayagni or the fire in the body (called Jataragni which causes hunger).
 
# Then combined with manas puts forth Vivaksha (विवक्षा) an intent of the person to express himself and pushes the Kayagni or the fire in the body (called Jataragni which causes hunger).

Navigation menu