1,804
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Adiparva Adhyaya 134 (आदिपर्वणि अध्यायः १३४) (view source)
Revision as of 15:18, 22 August 2019
, 15:18, 22 August 2019Created page with "वैशम्पायन उवाच कुरुराजे हि रङ्गस्थे भीमे च बलिनां वरे। पक्षपातक..."
वैशम्पायन उवाच
कुरुराजे हि रङ्गस्थे भीमे च बलिनां वरे।
पक्षपातकृतस्नेहः स द्विधेवाभवज्जनः॥ 1-134-1
ही वीर कुरुराजेति ही भीमेति च[भीम इति] जल्पताम्।
पुरुषाणां सुविपुलाः प्रणादाः सहसोत्थिताः॥ 1-134-2
ततः क्षुब्धार्णवनिभं रङ्गमालोक्य बुद्धिमान्।
भारद्वाजः प्रियं पुत्रमश्वत्थामानमब्रवीत्॥ 1-134-3
द्रोण उवाच
वारयैतौ महावीर्यौ कृतयोग्यावुभावपि।
मा भूद्रङ्गप्रकोपोऽयं भीमदुर्योधननोद्भवः॥ 1-134-4
वैशम्पायन उवाच
(तत उत्थाय वेगेन अश्वत्थामा न्यवारयत्।
गुरोराज्ञा भीम इति गान्धारे गुरुशासनम्।
अलं योग्यकृतं वेगमलं साहसमित्युत॥)
ततस्तावुद्यतगदौ गुरुपुत्रेण वारितौ।
युगान्तानिलसङ्क्षुब्धौ महावेलाविवार्णवौ॥ 1-134-5
ततो रङ्गाङ्गणगतो द्रोणो वचनमब्रवीत्।
निवार्य वादित्रगणं महामेघनिभस्वनम्॥ 1-134-6
यो मे पुत्रात्प्रियतरः सर्वशस्त्रविशारदः।
ऐन्द्रिरिन्द्रानुजसमः स पार्थो दृश्यतामिति॥ 1-134-7
आचार्यवचनेनाथ कृतस्वस्त्ययनो युवा।
बद्धगोधाङ्गुलित्राणः पूर्णतूणः सकार्मुकः॥ 1-134-8
काञ्चनं कवचं बिभ्रत्प्रत्यदृश्यत फाल्गुनः।
सार्कः सेन्द्रायुधतटित्[डित्] ससंध्य इव तोयदः॥ 1-134-9
ततः सर्वस्य रङ्गस्य समुत्पिञ्जलकोऽभवत्।
प्रावाद्यन्त च वाद्यानि सशङ्खानि समन्ततः॥ 1-134-10
एष कुन्तीसुतः श्रीमानेष मध्यमपाण्डवः।
एष पुत्रो महेन्द्रस्य कुरूणामेष रक्षिता॥ 1-134-11
एषोऽस्त्रविदुषां श्रेष्ठ एष धर्मभृतां वरः।
एष शीलवतां चा[वा]पि शीलज्ञाननिधिः परः॥ 1-134-12
इत्येवं तुमुला वाचः शुशृवुः[शृण्वत्याः] प्रेक्षकेरिताः।
कुन्त्याः प्रस्रवसंयुक्तैरस्रैः क्लिन्नमुरोऽभवत्॥ 1-134-13
तेन शब्देन महता पूर्णश्रुतिरथाब्रवीत्।
धृतराष्ट्रो नरश्रेष्ठो विदुरं हृष्टमानसः॥ 1-134-14
क्षत्तः क्षुब्धार्णवनिभः किमेष सुमहास्वनः।
सहसैवोत्थितो रङ्गे भिन्दन्निव नभस्तलम्॥ 1-134-15
विदुर उवाच
एष पार्थो महाराज फाल्गुनः पाण्डुनन्दनः।
अवतीर्णः सकवचस्तत्रैष सुमहास्वनः॥ 1-134-16
धृतराष्ट्र उवाच
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि रक्षितोऽस्मि महामते।
पृथारणिसमुद्भूतैस्त्रिभिः पाण्डववह्निभिः॥ 1-134-17
वैशम्पायन उवाच
तस्मिन्प्रमुदिते रङ्गे कथञ्चित्प्रत्युपस्थिते।
दर्शयामास बीभत्सुराचार्यायास्त्रलाघवम्॥ 1-134-18
आग्नेयेनासृजद्वह्निं वारुणेनासृजत्पयः।
वायव्येनासृजद्वायुं पार्जन्येनासृजद्घनान्॥ 1-134-19
भौमेन प्राविशद्भूमिं पार्वतेनाभजद्गिरिम्[सृजद्गिरीन्]।
अन्तर्धानेन चास्त्रेण पुनरन्तर्हितोऽभवत्॥ 1-134-20
क्षणात्प्रांशुः क्षणाद्ध्रस्वः क्षणाच्च रथधूर्गतः।
क्षणेन रथमध्यस्थः क्षणेनावतरन्महीम्॥ 1-134-21
सुकुमारं च सूक्ष्मं च गुरुं चापि गुरुप्रियः।
सौष्ठवेनाभिसङ्क्षिप्तः सोऽविध्यद्विविधैः शरैः॥ 1-134-22
भ्रमतश्च वराहस्य लोहस्य प्रमुखे समम्।
पञ्च बाणानसंयुक्तान्सम्मुमोचैकबाणवत्॥ 1-134-23
गव्ये विषाणकोशे[षे] च बि[च]ले रज्ज्ववलम्बिनि।
निचखान महावीर्यः सायकानेकविंशतिम्॥ 1-134-24
इत्येवमादि सुमहत्ख़ड्गे धनुषि चानघ।
गदायां शस्त्रकुशलो मण्डलान्यन्व[नि ह्य]दर्शयत्॥ 1-134-25
चक्रे तोमरपाशानां भिण्डिपालपरश्वथान्॥
अन्येषां चापि शिक्षाणां दर्शयामास लाघवम्॥
वैशम्पायनः--
इत्येवमतुला वाचश्शृण्वन्त्याः प्रेक्षकेरिताः।
कुन्त्याः प्रस्रवसंमिश्रैरस्रैः क्लिन्नमुरोऽभवत्॥
तेन शब्देन महता पूर्णश्रुतिरथाब्रवीत्।
धृतराष्ट्रो नरश्रेष्ठो विदुरं हृष्टमानसः॥
धृतराष्ट्रः--
क्षत्तः क्षुब्धार्णवसमः किमेष सुमहास्वनः।
सहसैवोत्थितो रङ्गे भिन्दन्निव नभस्तलम्॥
विदुरः--
एष पार्थो महाबाहुः कौन्तेयः पाण्डुनन्दनः।
अवतीर्णस्सकवचस्तत्रैष जननिस्वनः॥
धृतराष्ट्रः--
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि रक्षितोऽस्मि महामते।
पृथारणिसमुद्भूतैत्त्रिभिः पाण्डववह्रिभिः॥
वैशंपायनः--
तस्मिन्प्रमुदिते रङ्गे कथंचित्पर्यवस्थिते।
ततः समाप्तभूयिष्ठे तस्मिन्कर्मणि भारत।
मन्दीभूते समाजे च वादित्रस्य च निःस्वने॥ 1-134-26
द्वारदेशात्समुद्भूतो माहात्म्यबलसूचकः।
वज्रनिष्पेषसदृशः शुश्रुवे भुजनि[निः]स्वनः॥ 1-134-27
दीर्यन्ते किं नु गिरयः किंस्विद्भूमिर्विदीर्यते।
किंस्विदापूर्यते व्योम जलधाराघनैर्घनैः॥ 1-134-28
रङ्गस्यैवं मतिरभूत्क्षणेन वसुधाधिप।
द्वारं चाभिमुखाः सर्वे बभूवुः प्रेक्षकास्तदा॥ 1-134-29
पञ्चभिर्भ्रातृभिः पार्थैर्द्रोणः परिवृतो बभौ।
पञ्चतारेण संयुक्तः सावित्रेण एव चन्द्रमाः॥ 1-134-30
अश्वत्थाम्ना च सहितं भ्रातॄणां शतमूर्जितम्।
दुर्योधनममित्रघ्नमुत्थितं पर्यवारयत्॥ 1-134-31
स तैस्तदा भ्रातृभिरुद्यतायुधैर्गदाग्रपाणिः समवस्थितैर्वृतः।
बभौ यथा दानवसङ्क्षये पुरा पुरन्दरो देवगणैः समावृतः॥ 1-134-32
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि सम्भवपर्वणि अस्त्रदर्शने चतुस्त्रिंशदधिकशततमोऽध्यायः॥ 134॥
कुरुराजे हि रङ्गस्थे भीमे च बलिनां वरे।
पक्षपातकृतस्नेहः स द्विधेवाभवज्जनः॥ 1-134-1
ही वीर कुरुराजेति ही भीमेति च[भीम इति] जल्पताम्।
पुरुषाणां सुविपुलाः प्रणादाः सहसोत्थिताः॥ 1-134-2
ततः क्षुब्धार्णवनिभं रङ्गमालोक्य बुद्धिमान्।
भारद्वाजः प्रियं पुत्रमश्वत्थामानमब्रवीत्॥ 1-134-3
द्रोण उवाच
वारयैतौ महावीर्यौ कृतयोग्यावुभावपि।
मा भूद्रङ्गप्रकोपोऽयं भीमदुर्योधननोद्भवः॥ 1-134-4
वैशम्पायन उवाच
(तत उत्थाय वेगेन अश्वत्थामा न्यवारयत्।
गुरोराज्ञा भीम इति गान्धारे गुरुशासनम्।
अलं योग्यकृतं वेगमलं साहसमित्युत॥)
ततस्तावुद्यतगदौ गुरुपुत्रेण वारितौ।
युगान्तानिलसङ्क्षुब्धौ महावेलाविवार्णवौ॥ 1-134-5
ततो रङ्गाङ्गणगतो द्रोणो वचनमब्रवीत्।
निवार्य वादित्रगणं महामेघनिभस्वनम्॥ 1-134-6
यो मे पुत्रात्प्रियतरः सर्वशस्त्रविशारदः।
ऐन्द्रिरिन्द्रानुजसमः स पार्थो दृश्यतामिति॥ 1-134-7
आचार्यवचनेनाथ कृतस्वस्त्ययनो युवा।
बद्धगोधाङ्गुलित्राणः पूर्णतूणः सकार्मुकः॥ 1-134-8
काञ्चनं कवचं बिभ्रत्प्रत्यदृश्यत फाल्गुनः।
सार्कः सेन्द्रायुधतटित्[डित्] ससंध्य इव तोयदः॥ 1-134-9
ततः सर्वस्य रङ्गस्य समुत्पिञ्जलकोऽभवत्।
प्रावाद्यन्त च वाद्यानि सशङ्खानि समन्ततः॥ 1-134-10
एष कुन्तीसुतः श्रीमानेष मध्यमपाण्डवः।
एष पुत्रो महेन्द्रस्य कुरूणामेष रक्षिता॥ 1-134-11
एषोऽस्त्रविदुषां श्रेष्ठ एष धर्मभृतां वरः।
एष शीलवतां चा[वा]पि शीलज्ञाननिधिः परः॥ 1-134-12
इत्येवं तुमुला वाचः शुशृवुः[शृण्वत्याः] प्रेक्षकेरिताः।
कुन्त्याः प्रस्रवसंयुक्तैरस्रैः क्लिन्नमुरोऽभवत्॥ 1-134-13
तेन शब्देन महता पूर्णश्रुतिरथाब्रवीत्।
धृतराष्ट्रो नरश्रेष्ठो विदुरं हृष्टमानसः॥ 1-134-14
क्षत्तः क्षुब्धार्णवनिभः किमेष सुमहास्वनः।
सहसैवोत्थितो रङ्गे भिन्दन्निव नभस्तलम्॥ 1-134-15
विदुर उवाच
एष पार्थो महाराज फाल्गुनः पाण्डुनन्दनः।
अवतीर्णः सकवचस्तत्रैष सुमहास्वनः॥ 1-134-16
धृतराष्ट्र उवाच
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि रक्षितोऽस्मि महामते।
पृथारणिसमुद्भूतैस्त्रिभिः पाण्डववह्निभिः॥ 1-134-17
वैशम्पायन उवाच
तस्मिन्प्रमुदिते रङ्गे कथञ्चित्प्रत्युपस्थिते।
दर्शयामास बीभत्सुराचार्यायास्त्रलाघवम्॥ 1-134-18
आग्नेयेनासृजद्वह्निं वारुणेनासृजत्पयः।
वायव्येनासृजद्वायुं पार्जन्येनासृजद्घनान्॥ 1-134-19
भौमेन प्राविशद्भूमिं पार्वतेनाभजद्गिरिम्[सृजद्गिरीन्]।
अन्तर्धानेन चास्त्रेण पुनरन्तर्हितोऽभवत्॥ 1-134-20
क्षणात्प्रांशुः क्षणाद्ध्रस्वः क्षणाच्च रथधूर्गतः।
क्षणेन रथमध्यस्थः क्षणेनावतरन्महीम्॥ 1-134-21
सुकुमारं च सूक्ष्मं च गुरुं चापि गुरुप्रियः।
सौष्ठवेनाभिसङ्क्षिप्तः सोऽविध्यद्विविधैः शरैः॥ 1-134-22
भ्रमतश्च वराहस्य लोहस्य प्रमुखे समम्।
पञ्च बाणानसंयुक्तान्सम्मुमोचैकबाणवत्॥ 1-134-23
गव्ये विषाणकोशे[षे] च बि[च]ले रज्ज्ववलम्बिनि।
निचखान महावीर्यः सायकानेकविंशतिम्॥ 1-134-24
इत्येवमादि सुमहत्ख़ड्गे धनुषि चानघ।
गदायां शस्त्रकुशलो मण्डलान्यन्व[नि ह्य]दर्शयत्॥ 1-134-25
चक्रे तोमरपाशानां भिण्डिपालपरश्वथान्॥
अन्येषां चापि शिक्षाणां दर्शयामास लाघवम्॥
वैशम्पायनः--
इत्येवमतुला वाचश्शृण्वन्त्याः प्रेक्षकेरिताः।
कुन्त्याः प्रस्रवसंमिश्रैरस्रैः क्लिन्नमुरोऽभवत्॥
तेन शब्देन महता पूर्णश्रुतिरथाब्रवीत्।
धृतराष्ट्रो नरश्रेष्ठो विदुरं हृष्टमानसः॥
धृतराष्ट्रः--
क्षत्तः क्षुब्धार्णवसमः किमेष सुमहास्वनः।
सहसैवोत्थितो रङ्गे भिन्दन्निव नभस्तलम्॥
विदुरः--
एष पार्थो महाबाहुः कौन्तेयः पाण्डुनन्दनः।
अवतीर्णस्सकवचस्तत्रैष जननिस्वनः॥
धृतराष्ट्रः--
धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि रक्षितोऽस्मि महामते।
पृथारणिसमुद्भूतैत्त्रिभिः पाण्डववह्रिभिः॥
वैशंपायनः--
तस्मिन्प्रमुदिते रङ्गे कथंचित्पर्यवस्थिते।
ततः समाप्तभूयिष्ठे तस्मिन्कर्मणि भारत।
मन्दीभूते समाजे च वादित्रस्य च निःस्वने॥ 1-134-26
द्वारदेशात्समुद्भूतो माहात्म्यबलसूचकः।
वज्रनिष्पेषसदृशः शुश्रुवे भुजनि[निः]स्वनः॥ 1-134-27
दीर्यन्ते किं नु गिरयः किंस्विद्भूमिर्विदीर्यते।
किंस्विदापूर्यते व्योम जलधाराघनैर्घनैः॥ 1-134-28
रङ्गस्यैवं मतिरभूत्क्षणेन वसुधाधिप।
द्वारं चाभिमुखाः सर्वे बभूवुः प्रेक्षकास्तदा॥ 1-134-29
पञ्चभिर्भ्रातृभिः पार्थैर्द्रोणः परिवृतो बभौ।
पञ्चतारेण संयुक्तः सावित्रेण एव चन्द्रमाः॥ 1-134-30
अश्वत्थाम्ना च सहितं भ्रातॄणां शतमूर्जितम्।
दुर्योधनममित्रघ्नमुत्थितं पर्यवारयत्॥ 1-134-31
स तैस्तदा भ्रातृभिरुद्यतायुधैर्गदाग्रपाणिः समवस्थितैर्वृतः।
बभौ यथा दानवसङ्क्षये पुरा पुरन्दरो देवगणैः समावृतः॥ 1-134-32
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि सम्भवपर्वणि अस्त्रदर्शने चतुस्त्रिंशदधिकशततमोऽध्यायः॥ 134॥