8,246
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Line 25:
Line 25: − + − {| class="wikitable" style="margin:auto;" − |+Manus and Saptarshis as per Vishnu Purana − |- − !No − !|Manvantara/Manu!!|Indra − |- − |1 − |Svayambhuva (स्वायंभुवः)|| Yajna (avatar) |Yajna (Avatar of Vishnu) ('''यज्ञः'''स्वायंभुवेन्तरे।... 3.1.36) − |- − |2 − |Svarochisha (स्वारोचिषः)||Vipaschit ('''विपश्चित्त'''त्र देवेन्द्रो... 3.1.10) − |- − |3 − |Uttama (उत्तमः)||Sushanti ('''सुशान्ति'''र्नाम देवेन्द्रो... 3.1.13) − |- − |4 − |Tamasa (तामसः)|| Shibi (king) |Shibi or Shatakratu ('''शिवि'''रिन्द्रस्तथा... 3.1.17) − |- − |5 − |Raivata (रैवतः)||Vibhu '''(र्विभु'''श्च तत्रेन्द्रो... 3.1.20) − |- − |6 − |Chakshusha (चाक्षुषः)||Manojava ('''मनोजव'''स्तथैवेन्द्रो... 3.1.26) − |- − |7 − |Vaivasvata (वैवस्वतः)||Purandara (the present Indra) ('''पुरन्दराय''' त्रैलोक्यं... 3.1.43) − |- − |8 − |Savarni (सावर्णिः)|| Mahabali |Bali ('''बलि'''रिन्द्रो भविष्यति... 3.2.18) − |- − |9 − |Daksha Savarni (दक्षसावर्णिः)||Adbhuta (भविष्यति '''अद्भुतो'''... 3.2.22) − |- − |10 − |Brahma Savarni (ब्रह्मसावर्णिः)||Shanti ('''शान्ति'''र्नाम... 3.2.26) − |- − |11 − |Dharma Savarni (धर्मसावर्णिः)||Vrsha (श्चेन्द्रश्च वै '''वृषः''' ...3.2.30) − |- − |12 − |Rudra Savarni (रुद्रसावर्णिः)||Rtudhama ('''ऋतधामा''' च तत्रेन्द्रो...3.2.32) − |- − |13 − |Rauchya Savarni (रौच्य)||Divaspati ('''दिवस्पति'''र्महावीर्यस्तेषामिन्द्रो... 3.2.39) − |- − |14 − |Bhautya (भौत्यः) (alternatively भौमः।Bhauma)||Suchi ('''शुचि'''रिन्द्रः... 3.2.42) − |}Vasishta, Kashyapa, Atri, Jamadagni along with Gautama, Vishvamitra and Bharadvaja became the Saptarshi's. − + Line 130:
Line 82: + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
→In Puranas and Itihasa
== In Puranas and Itihasa ==
== In Puranas and Itihasa ==
Vishnu Purana lists the Saptarshis as follows <blockquote>वशिष्ठः काश्यपोथात्रिर्जमदग्निः सगौतमः । विश्वामित्रभरद्वाजौ सप्त सप्तर्षयोऽभवन् ॥ ३,१.३२ ॥ (Vish. Pura. 3.1.32)<ref>Vishnu Purana ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A5%81%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%83/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A7 Amsha 3 Adhyaya 32])</ref></blockquote>
Vishnu Purana lists the Saptarshis as follows <blockquote>वशिष्ठः काश्यपोथात्रिर्जमदग्निः सगौतमः । विश्वामित्रभरद्वाजौ सप्त सप्तर्षयोऽभवन् ॥ ३,१.३२ ॥ (Vish. Pura. 3.1.32)<ref>Vishnu Purana ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A5%81%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%83/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A7 Amsha 3 Adhyaya 32])</ref></blockquote><blockquote>वशिष्ठः काश्यपोऽथात्रिर्जमदग्निः सगोतमः । विश्वामित्रभरद्वाजौ मुनयः सप्त साम्प्रतं ॥१५०.००९ (Agni. Pura. 150.9)<ref>Agni Purana ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A7%E0%A5%AB%E0%A5%A6 Adhyaya 150])</ref></blockquote>Vasishta, Kashyapa, Atri, Jamadagni along with Gautama, Vishvamitra and Bharadvaja became the sapta rshi's.
The Mahabharata presents them as Marichi, Atri, Angiras, Pulaha, Kratu, Pulastya andVasishta.
The Mahabharata presents them as Marichi, Atri, Angiras, Pulaha, Kratu, Pulastya and Vasishta. <blockquote>कश्यपोऽत्रिर्वसिष्ठश्च भरद्वाजोऽथ गौतमः। विश्वामित्रो जमदग्निः साध्वी चैवाप्यरुन्धती॥ (Maha. 13.93.21)</blockquote>
== In Astronomy ==
== In Astronomy ==
: श्रीभागवतम् ॥
: श्रीभागवतम् ॥
[[Category:Rishis]]
[[Category:Rishis]]
:
== Verses and Meanings ==
{| class="wikitable"
|भीष्म उवाच
|-
|विज्ञाय यातुधानीं तां कृत्यामृषिवधैषिणीम्।
|-
|अत्रिः क्षुधापरीतात्मा ततो वचनमब्रवीत्॥ 13-93-85
|-
|अत्रिरुवाच
|-
|अरात्रिरत्रिः सा रात्रिर्यां नाधीते त्रिरद्य वै।
|-
|अरात्रिरत्रिरित्येव नाम मे विद्धि शोभने॥ 13-93-86
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महाद्युते।
|-
|दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-87
|-
|वसिष्ठ उवाच
|-
|वसिष्ठोऽस्मि वरिष्ठोऽस्मि वसे वासगृहेष्वपि।
|-
|वसिष्ठत्वाच्च वासाच्च वसिष्ठ इति विद्धि माम्॥ 13-93-88
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-89
|-
|कश्यप उवाच
|-
|कुलं कुलं च कुवमः कुवमः कश्यपो द्विजः।
|-
|काश्यः काशनिकाशत्वादेतन्मे नाम धारय॥ 13-93-90
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महाद्युते।
|-
|दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-91
|-
|भरद्वाज उवाच
|-
|भरेऽसुतान्भरेऽशिष्यान्भरे देवान्भरे द्विजान्।
|-
|भरे भार्यां भरे द्वाजं भरद्वाजोऽस्मि शोभने॥ 13-93-92
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-93
|-
|गौतम उवाच
|-
|गोदमो दमतोऽधूमोऽदमस्ते समदर्शनात्।
|-
|गांभिस्तमो ममध्वस्तं जातमात्रस्य देहतः।
|-
|विद्धि मां गौतमं कृत्ये यातुधानि निबोध माम्॥ 13-93-94
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-95
|-
|विश्वामित्र उवाच
|-
|विश्वे देवाश्च मे मित्रं मित्रमस्मि गवां तथा।
|-
|विश्वामित्रमिति ख्यातं यातुधानि निबोध माम्॥ 13-93-96
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-97
|-
|जमदग्निरुवाच
|-
|जाजमद्य जजानेऽहं जिजाहीह जिजायिषि।
|-
|जमदग्निरिति ख्यातस्ततो मां विद्धि शोभने॥ 13-93-98
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-99
|-
|अरुन्धत्युवाच
|-
|धरान्धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्।
|-
|मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्॥ 13-93-100
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-101
|-
|गण्डोवाच
|-
|वक्त्रैकदेशे गण्डेति धातुमेतं प्रचक्षते।
|-
|तेनोन्नतेन गण्डेति विद्धि मानलसम्भवे॥ 13-93-102
|-
|यातुधान्युवाच
|-
|नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्।
|-
|नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्॥ 13-93-103
|}
== References ==
== References ==