76
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
→हल्-सन्धिः ॥: Adding content
Line 1,457:
Line 1,457:
० अचो रहाभ्यां द्वे (८-४-४६), अनचि च (८-४-४७) +
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
4. एतेषाम् 4. सिषेव
4. एतेषाम् 4. सिषेव
−० विधि - Types
+=== छे च (६-१-७३) ===
+० छे - छ - सप्तमी विभक्ति
−० आगमः - insertion, Types of आगमः
+० अनुवृत्तिः - ?
−० छे च (६-१-७३)
+० ह्रस्वस्य - ह्रस्व-षष्ठी विभक्ति
−० शि तुक् (८-३-३१), दीर्घात् (६-१-७५) + पदान्तात् वा (६-१-७६)
+० तुक् - तुक्-प्रथमा विभक्ति
−० ङमो ह्रस्वादचि ङमुण्नित्यम् (८-३-३२), इदितो नुम् (७-१-५८)
+० आगम / आदेश ?
−'''ह्रस्व छ => ह्रस्व त् छ'''
−० लोपः शाकल्यस्य (८-३-१९)
+==== Application of छे च ====
+० इ छति
−० झरो झरि सवर्णे (८-४-६५)
+० इ छ् अति
+० इ त् छ् अति
+० इ च् छ् अति
+० इच्छति
+==== अभ्यास I ====
+1. यछति 1. काष्ठ छत्रः
+2. 2.
+3. 3.
+4. यच्छति 4. काष्ठच्छत्रः
+1. तरु छाया 1. लघु छिद्रम्
+2. 2.
+3. 3.
+4. तरुच्छाया 4. लघुच्छिद्रम्
+० चिच्छिदुः ?
+=== दीर्घात् (६-१-७५) + पदान्तात् वा (६-१-७६) ===
+० दीर्घात् - दीर्घ-पञ्चमी विभक्ति
+० पदान्तात् - पदान्त -पञ्चमी विभक्ति
+० वा - अव्ययम्
+० अनुवृत्तिः - ?
+० छे - छ-सप्तमी विभक्ति
+० तुक् - तुक्-प्रथमा विभक्ति
+० आगम / आदेश ?
+'''दीर्घ छ => दीर्घ त् छ'''
+'''पदान्त-दीर्घ छ => पदान्त-दीर्घ त् छ / पदान्त-दीर्घ छ'''
+==== Application of दीर्घात् + पदान्तात् वा ====
+० कुटी छाया
+० कुट् ई छ् आया
+० कुट् ई त् छ् आया / कुट् ई छ् आया
+० कुट् ई च् छ् आया / कुट् ई छ् आया
+० कुटीच्छाया / कुटीछाया
+==== अभ्यास I ====
+1. म्लेछति 1. पदवी छात्रः
+2. 2.
+3. 3.
+4. म्लेछति 4. पदवीच्छात्रः / पदवी छात्रः
+1. ह्रीछति 1. गायत्री छन्दः
+2. 2.
+3. 3.
+4. ह्रीच्छति 4. गायत्रीच्छन्दः / गायत्री छन्दः
+० लक्ष्मीच्छाया / लक्ष्मी छाया ?
+=== शि तुक् (८-३-३१) ===
+० शि - श्- सप्तमी विभक्ति
+० तुक् - तुक्-प्रथमा विभक्ति
+० आगम / आदेश ?
+० अनुवृत्तिः -?
+० नः - न् - षष्ठी विभक्ति
+० पदस्य - षष्ठी विभक्ति
+० वा - अव्यय
+'''पदान्त-न् श् => पदान्तन त् श्'''
+==== Application of शि तुक् ====
+० लक्ष्मीवान् शुभलक्षणः
+० लक्ष्मीवा न् त् श् उभलक्षणः (शि तुक् (वा))
+० लक्ष्मीवान् च् श् उभलक्षणः (स्तोः श्चुना श्चुः)
+० लक्ष्मीवाञ् च् श् उभलक्षणः (स्तोः श्चुना श्चुः)
+० लक्ष्मीवान् च् छ् उभलक्षणः (श्श्छोऽटि (वा))
+० लक्ष्मीवाञ् छ् उभलक्षणः (झरो झरि सवर्णे)
+० लक्ष्मीवाञ्छुभलक्षणः
+==== अभ्यास I ====
+1. सन् शम्भुः 1. श्रीमान् शत्रुनिषूदनः
+2. 2.
+3. 3.
+4. सञ्छम्भुः 4. श्रीमाञ्छत्रुनिषूदनः
+1. तान् श्रुत्वा 1. तस्मिन् शयने
+2. 2.
+3. 3.
+4. ताञ्छ्रुत्वा 4. तस्मिञ्छयने
+=== ङमो ह्रस्वादचि ङमुण्नित्यम् (८-३-३२) ===
+ङमः ह्रस्वात् अचि ङमुट् नित्यम्
+० ङमः - ङम् - पञ्चमी विभक्ति
+० ह्रस्वात् - ह्रस्व-पञ्चमी विभक्ति
+० ङमुट् - ङमुट्-प्रथमा विभक्ति
+० अचि - अच् -सप्तमी विभक्ति (अत्र अचः इति षष्ठी-विभक्त्या विपरिणमते)
+० नित्यम् - अव्ययम्
+० अनुवृत्तिः -?
+० पदात् - पद - पञ्चमी विभक्ति
+० आगम / आदेश ?
+'''ह्रस्व पदान्त-ङम् अच् => ह्रस्व ङम् ङमुट् अच्'''
+==== Application of ङमो ह्रस्वादचि ङमुण्नित्यम् ====
+० कुर्वन् एव
+० कुर्व् अ न् ए व
+० कर्व् अ न् न् ए व
+० कुर्वन्नेव
+==== अभ्यास I ====
+1. प्रत्यङ् आस्ते 1. वण् अवोचत्
+2. 2.
+3. 3.
+4. प्रत्यङ्ङास्ते 4. वण्णवोचत्
+1. परम् अदण्डी 1. तस्मिन् इति
+2. 2.
+3. 3.
+4. परम् अदण्डी 4. तस्मिन्निति
+=== इदितो नुम् धातोः (७-१-५८) ===
+इदितः नुम्
+० इदितः - इदित् - षष्ठी विभक्ति
+० नुम् - नुम् - प्रथमा विभक्ति
+० धातोः - धातु - षष्टी विभक्ति
+'''इदित-धातुः => इदित्धातुः + नुम्'''
+==== Application of इदितो नुम् धातोः ====
+० वदिँ- अभिवादनस्तुत्योः
+० वद् + नुम्
+० व् अ द् + नुम्
+० व् अ न् द्
+० वन्द्
+==== अभ्यास I ====
+1. अकिँ - लक्षणे 1. भजिँ - भाषायाम्
+2. 2.
+3. 3.
+4. अकिँ - लक्षणे अन् क् अंक् अङ्क् । 4. भजिँ- भाषायाम् भन् ज् भंज् भञ्ज्।
+1. कुठिँ - प्रतिघाते 1. चितिँ - स्मृत्याम्
+2. 2.
+3. 3.
+4. कुठिँ - प्रतिघाते कुन् ठ् कुंठ् कुण्ठ् । 4. चितिँ - स्मृत्याम् चि न् त् चिंत् चिन्त् ।
+० जभिँ- नाशने जन् भ् जंभ् जम्भ् ।
+=== अचो रहाभ्यां द्वे (८-४-४६) ===
+अचः रहाभ्यां द्वे
+० अचः - पञ्चमी विभक्ति
+० रहाभ्यां - रह - पञ्चमी विभक्ति
+० द्वे - द्वि - प्रथमा विभक्ति
+० वा - अव्ययम्
+० अनुवृत्तिः ?
+० यरः - यर् - षष्ठी विभक्ति
+'''अच् र्/ ह् यर् = अच् र्/ ह् यर् यर्'''
+==== Application of अचो रहाभ्यां द्वे ====
+० अर्क
+० अ र् क् अ
+० अ र् क् क् अ
+० अर्क्क / अर्क
+==== अभ्यास I ====
+1. ब्रह्मा 1. अपह्रुते
+2. 2.
+3. 3.
+4. ब्रह्म्मा /ब्रह्मा 4. अपह्न्नुते /अपह्रुते
+1. मर्कटः 1. ह्लादः
+2. 2.
+3. 3.
+4. मर्क्कटः / मर्कटः 4. ह्लादः
+नह्य्यस्ति / नह्यस्ति ?
+=== अनचि च (८-४-४७) ===
+० अनचि - अनच् - सप्तमी विभक्ति
+० अनुवृत्तिः ?
+० अचः - पञ्चमी विभक्ति
+० यरः - यर् - षष्ठी विभक्ति
+० द्वे - द्वि - प्रथमा विभक्ति
+० वा - अव्ययम्
+'''अच् यर् अनच् => अच् यर् यर् अनच्'''
+==== Application of अनचि च ====
+० दध्यत्र
+० द ध् य् अत्र
+० द ध् ध् य् अत्र
+० द द् ध् य् अत्र
+० दद्ध्यत्र / दध्यत्र
+==== अभ्यास I ====
+1. मध्वत्र 1. सुध्युपास्यः
+2. 2.
+3. 3.
+4. मद्धत्र / मध्वत्र 4. सुद्ध्युपास्यः / सुध्युपास्यः
+1. स्मितम् 1. ध्मातम्
+2. 2.
+3. 3.
+4. स्मितम् 4. ध्मातम्
+=== लोपः शाकल्यस्य (८-३-१९) ===
+० लोप - लोप - प्रथमा विभक्ति
+० शाकल्यस्य - शाकल्य-षष्ठी विभक्ति - आचार्यस्य मतेन
+० अनुवृत्तिः ?
+० अपूर्वस्य - षष्ठी विभक्ति
+० व्योः - व्य- षष्ठी विभक्ति
+० अशि - अश्- सप्तमी विभक्ति
+'''अ य्/व् अश् => अ अश् / अ य्/व् अश्'''
+==== Application of लोपः शाकल्यस्य ====
+० रामाय् आगच्छन्ति
+० रामा य् आ गच्छन्ति
+० रामा आ गच्छन्ति
+० रामा आगच्छन्ति /रामाय् आगच्छन्ति
+==== अभ्यास I ====
+1. के आसते 1. अस्मै उद्धर
+2. 2.
+3. 3.
+4. क आसते / कयासते 4. अस्मा उद्धर / अस्मायुद्धर
+1. द्वौ अत्र 1. असौ इन्द्र
+2. 2.
+3. 3.
+4. द्वा अत्र / द्वावत्र 4. असा इन्द्रः / असाविन्द्रः
+=== झरो झरि सवर्णे (८-४-६५) ===
+'''झरो झरि सवर्णे (८-४-६५)'''
+० झरः - झर् - षष्टी विभक्ति
+० झरि - झर् - सप्तमी विभक्ति
+० सवर्णे - सवर्ण - सप्तमी विभक्ति (विशेषण for झरि)
+० अनुवृत्तिः ?
+० हलः - पञ्चमी विभक्ति
+० लोपः - प्रथमा विभक्ति
+० अन्यतरस्यां - Optional
+'''हल् झर् सवर्ण-झर् => हल् सवर्ण-झर् / हल् झर् सवर्ण-झर्'''
+==== Application of झरो झरि सवर्णे ====
+० कृष्णर् द् धिः
+० कृष्णर् धिः / कृष्णर् द् धिः
+==== अभ्यास I ====
+1. श्रीमान् च् छत्रुनिषूदनः 1. लक्ष्मीवाञ् च छुभलक्षणः
+2. 2.
+3. 3.
+4. श्रीमाञ्छत्रुनिषूदनः / श्रीमाञ्च्छत्रुनिषूदनः 4. लक्ष्मीवाञ्छुभलक्षणः / लक्ष्मीवाञ्च्छुभलक्षणः
+1.मरुत् त् तः 1. प्रत् त् तम्
+2. 2.
+3. 3.
+4. मरुत्तः / मरुत्त्तः 4. प्रत्तम् / प्रत्त्तम्
[[Category:Vyakarana]]
[[Category:Vyakarana]]