8,090
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Line 40:
Line 40: − + Line 222:
Line 222: − According to Shabdakalpadruma<ref>Shabdakalpadruma ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A4%83/%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%95%E0%A4%83 See Haviryajnas under Yaga])</ref> the following Shrauta Yajnas are summarized as given in the table below.+ + + Line 234:
Line 236: − + − +
editing
* '''Katyayana Shrauta Sutras''' states the following to define Yajna:
* '''Katyayana Shrauta Sutras''' states the following to define Yajna:
<blockquote>यज्ञं व्याख्यास्यामः १ द्रव्यं देवता त्यागः २ (Katy. Shra. 1.2.2)<ref name=":4">Katyayana Shrauta Sutras ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%83/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%BF/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8-%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A6%E0%A5%A7 Adhyaya 1])</ref></blockquote>Yajna is composed of three elements द्रव्यं । Dravya (oblatory materials), देवता । Devata (a deity) and त्यागः। Tyaga (giving away of the materials).<ref name=":3" />
<blockquote>यज्ञं व्याख्यास्यामः १ द्रव्यं देवता त्यागः २ (Katy. Shra. 1.2.2)<ref name=":4">Katyayana Shrauta Sutras ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%83/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%BF/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8-%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A5%A6%E0%A5%A7 Adhyaya 1])</ref></blockquote>Yajna is composed of three elements द्रव्यं । Dravya (oblatory materials), देवता । Devata (a deity) and त्यागः। Tyaga (giving away of the materials).<ref name=":3" />
* Fifteen synonyms of Yajna according to Nighantu are used for the term ‘Yajna’ in general sense though there are many features which differ among themselves.
* '''Nighantu''' lists the fifteen synonyms of Yajna for the term ‘Yajna’ in general sense though there are many features which differ among themselves.
<blockquote>यज्ञः । Yajna, वेनः। Vena, अध्वरः। Adhvara, मेधः। Medha, विदथः। Vidatha, नार्यः। Narya, सवनम्। Savana, होत्रा। Hotra, इष्टिः। Ishti, देवताता । Devatata, मखः। Makha, विष्णुः। Vishnu, इन्दुः। Indu, प्रजापतिः। Prajapati, घर्मः। Dharma इति [यज्ञस्य पञ्चदश यज्ञनामानि] । १७ ।(Nigh. Shas. 3.17)<ref>Nighantu Shastram ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%98%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83 Adhyaya 3])</ref></blockquote>
<blockquote>यज्ञः । Yajna, वेनः। Vena, अध्वरः। Adhvara, मेधः। Medha, विदथः। Vidatha, नार्यः। Narya, सवनम्। Savana, होत्रा। Hotra, इष्टिः। Ishti, देवताता । Devatata, मखः। Makha, विष्णुः। Vishnu, इन्दुः। Indu, प्रजापतिः। Prajapati, घर्मः। Dharma इति [यज्ञस्य पञ्चदश यज्ञनामानि] । १७ ।(Nigh. Shas. 3.17)<ref>Nighantu Shastram ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%98%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83 Adhyaya 3])</ref></blockquote>
== Yajnas in Rig Veda ==
== Yajnas in Rig Veda ==
== श्रौतयज्ञाः ॥ Srauta Yajnas ==
== श्रौतयज्ञाः ॥ Srauta Yajnas ==
Shrauta Yajnas are performed in the shrauta-agnis which consist of three fires called as Tretagni (Garhapatya, Ahvaniya and Dakshinagni). Different sutras mention different shrauta yajnas.
Shabdakalpadruma<ref>Shabdakalpadruma ([https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A4%83/%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%95%E0%A4%83 See Haviryajnas under Yaga])</ref> the following Shrauta Yajnas are summarized as given in the table below.
: <blockquote>तत्र श्रौताग्निकृत्य- हविर्यज्ञाः सप्त । यथा । आग्न्याधानं तदेवाग्निहोत्रम् १ दर्शपौर्णमासौ २ पिण्डपितृ-यज्ञः ३ आग्रयणम् ४ चातुर्म्मास्यः ५ निरूढ-पशुबन्धः ६ सौत्रामणिः ७ ।</blockquote>
: <blockquote>तत्र श्रौताग्निकृत्य- हविर्यज्ञाः सप्त । यथा । आग्न्याधानं तदेवाग्निहोत्रम् १ दर्शपौर्णमासौ २ पिण्डपितृ-यज्ञः ३ आग्रयणम् ४ चातुर्म्मास्यः ५ निरूढ-पशुबन्धः ६ सौत्रामणिः ७ ।</blockquote>
: <blockquote>श्रौताग्निसप्तसंस्थाः । यथा । सोमयागः स एवाग्निष्टोमः १ अत्यग्निष्टोमः २ उक्थ्यः ३ षोडशी ४ वाजपेयः ५ स द्बिविधः संस्था कुरुश्च । अतिरात्रः ६ अप्तूर्य्यामः ७ ।</blockquote>
: <blockquote>श्रौताग्निसप्तसंस्थाः । यथा । सोमयागः स एवाग्निष्टोमः १ अत्यग्निष्टोमः २ उक्थ्यः ३ षोडशी ४ वाजपेयः ५ स द्बिविधः संस्था कुरुश्च । अतिरात्रः ६ अप्तूर्य्यामः ७ ।</blockquote>
|अग्निष्टोम ॥ Agnistoma
|अग्निष्टोम ॥ Agnistoma
|-
|-
|दर्शपूर्णमास ॥ Darsapurnamasa
|दर्शपूर्णमासेष्टिः ॥ Darsapurnamasa
|अत्यग्निष्टोम ॥ Atyagnistoma
|अत्यग्निष्टोम ॥ Atyagnistoma
|-
|-
|आग्रयण ॥ Agrayana
|आग्रयणम् ॥ Agrayana
|उक्थ्य ॥ Ukthya
|उक्थ्य ॥ Ukthya
|-
|-