Line 1: |
Line 1: |
− | सौतिरुवाच
| |
| | | |
− | तस्य कण्ठमनुप्राप्तो ब्राह्मणः सह भार्यया।
| |
| | | |
− | दहन्दीप्त इवाङ्गारस्तमुवाचान्तरिक्षगः॥ 1-29-1
| |
| | | |
− | द्विजोत्तम विनिर्गच्छ तूर्णमास्यादपावृतात्। | + | सौतिरुवाच |
− | | + | तस्य कण्ठमनुप्राप्तो ब्राह्मणः सह भार्यया। |
− | न हि मे ब्राह्मणो वध्यः पापेष्वपि रतः सदा॥ 1-29-2 | + | दहन्दीप्त इवाङ्गारस्तमुवाचान्तरिक्षगः॥ 1-29-1 |
− | | + | द्विजोत्तम विनिर्गच्छ तूर्णमास्यादपावृतात्। |
− | ब्रुवाणमेवं गरुडं ब्राह्मणः प्रत्यभाषत। | + | न हि मे ब्राह्मणो वध्यः पापेष्वपि रतः सदा॥ 1-29-2 |
− | | + | ब्रुवाणमेवं गरुडं ब्राह्मणः प्रत्यभाषत। |
− | निषादी मम भार्येयं निर्गच्छतु मया सह॥ 1-29-3 | + | निषादी मम भार्येयं निर्गच्छतु मया सह॥ 1-29-3 |
− | | + | गरुड उवाच |
− | गरुड उवाच | + | एतामपि निषादीं त्वं परिगृह्याशु निष्पत। |
− | | + | तूर्णं सम्भावयात्मानमजीर्णं मम तेजसा॥ 1-29-4 |
− | एतामपि निषादीं त्वं परिगृह्याशु निष्पत। | + | सौतिरुवाच |
− | | + | ततः स विप्रो निष्क्रान्तो निषादीसहितस्तदा। |
− | तूर्णं सम्भावयात्मानमजीर्णं मम तेजसा॥ 1-29-4 | + | वर्धयित्वा च गरुडमिष्टं देशं जगाम ह॥ 1-29-5 |
− | | + | सहभार्ये विनिष्क्रान्ते तस्मिन्विप्रे च पक्षिराट्। |
− | सौतिरुवाच | + | वितत्य पक्षावाकाशमुत्पपात मनोजवः॥ 1-29-6 |
− | | + | ततोऽपश्यत्स पितरं पृष्टश्चाख्यातवान्पितुः। |
− | ततः स विप्रो निष्क्रान्तो निषादीसहितस्तदा। | + | यथान्यायममेयात्मा तं चोवाच महानृषिः॥ 1-29-7 |
− | | + | कश्यप उवाच |
− | वर्धयित्वा च गरुडमिष्टं देशं जगाम ह॥ 1-29-5 | + | कच्चिद्वः कुशलं नित्यं भोजने बहुलं सुत। |
− | | + | कच्चिच्च मानुषे लोके तवान्नं विद्यते बहु॥ 1-29-8 |
− | सहभार्ये विनिष्क्रान्ते तस्मिन्विप्रे च पक्षिराट्। | + | गरुड उवाच |
− | | + | माता मे कुशला शश्वत्तथा भ्राता तथा ह्यहम्। |
− | वितत्य पक्षावाकाशमुत्पपात मनोजवः॥ 1-29-6 | + | न हि मे कुशलं तात भोजने बहुले सदा॥ 1-29-9 |
− | | + | अहं हि सर्पैः प्रहितः सोममाहर्तुमुत्तमम्। |
− | ततोऽपश्यत्स पितरं पृष्टश्चाख्यातवान्पितुः। | + | मातुर्दास्यविमोक्षार्थमाहरिष्ये तमद्य वै॥ 1-29-10 |
− | | + | मात्रा चात्र समादिष्टो निषादान्भक्षयेति ह। |
− | यथान्यायममेयात्मा तं चोवाच महानृषिः॥ 1-29-7 | + | न च मे तृप्तिरभवद्भक्षयित्वा सहस्रशः॥ 1-29-11 |
− | | + | तस्माद्भक्ष्यं त्वमपरं भगवन्प्रदिशस्व मे। |
− | कश्यप उवाच | + | यद्भुक्त्वामृतमाहर्तुं समर्थः स्यामहं प्रभो। |
− | | + | क्षुत्पिपासाविघातार्थं भक्ष्यमाख्यातु मे भवान्॥ 1-29-12 |
− | कच्चिद्वः कुशलं नित्यं भोजने बहुलं सुत। | + | कश्यप उवाच |
− | | + | इदं सरो महापुण्यं देवलोकेऽपि विश्रुतम्। |
− | कच्चिच्च मानुषे लोके तवान्नं विद्यते बहु॥ 1-29-8 | + | यत्र कूर्माग्रजं हस्ती सदा कर्षत्यवाङ्मुखः। |
− | | + | तयोर्जन्मान्तरे वैरं सम्प्रवक्ष्याम्यशेषतः॥ 1-29-13 |
− | गरुड उवाच | + | तन्मे तत्त्वं निबोधस्व यत्प्रमाणौ च तावुभौ। |
− | | + | आसीद्विभावसुः नाम महर्षिः कोपनो भृशम्॥ 1-29-14 |
− | माता मे कुशला शश्वत्तथा भ्राता तथा ह्यहम्। | + | भ्राता तस्यानुजश्चासीत्सुप्रतीको महातपाः। |
− | | + | स नेच्छति धनं भ्राता सहैकस्थं महामुनिः॥ 1-29-15 |
− | न हि मे कुशलं तात भोजने बहुले सदा॥ 1-29-9 | + | विभागं कीर्तयत्येव सुप्रतीको हि नित्यशः। |
− | | + | अथाब्रवीच्च तं भ्राता सुप्रतीकं विभावसुः॥ 1-29-16 |
− | अहं हि सर्पैः प्रहितः सोममाहर्तुमुत्तमम्। | + | विभागं बहवो मोहात्कर्तुमिच्छन्ति नित्यशः। |
− | | + | ततो विभक्तास्त्वन्योन्यं विक्रुध्यन्तेऽर्थमोहिताः॥ 1-29-17 |
− | मातुर्दास्यविमोक्षार्थमाहरिष्ये तमद्य वै॥ 1-29-10 | + | ततः स्वार्थपरान्मूढान्पृथग्भूतान्स्वकैर्धनैः। |
− | | + | विदित्वा भेदयन्त्येतानमित्रा मित्ररूपिणः॥ 1-29-18 |
− | मात्रा चात्र समादिष्टो निषादान्भक्षयेति ह। | + | विदित्वा चापरे भिन्नानन्तरेषु पतन्त्यथ। |
− | | + | भिन्नानामतुलो नाशः क्षिप्रमेव प्रवर्तते॥ 1-29-19 |
− | न च मे तृप्तिरभवद्भक्षयित्वा सहस्रशः॥ 1-29-11 | + | तस्माद्विभागं भ्रातॄणां न प्रशंसन्ति साधवः। |
− | | + | एवमुक्तः सुप्रतीको भागं कीर्तयतेऽनिशम्। |
− | तस्माद्भक्ष्यं त्वमपरं भगवन्प्रदिशस्व मे। | + | एवं निर्बध्यमानस्तु शशापैनं विभावसुः। |
− | | + | गुरुशास्त्रे निबद्धानामन्योन्येनाभिशङ्किनाम्॥ 1-29-20 |
− | यद्भुक्त्वामृतमाहर्तुं समर्थः स्यामहं प्रभो। | + | नियन्तुं न हि शक्यस्त्वं भेदतो धनमिच्छसि। |
− | | + | यस्मात्तस्मात्सुप्रतीक हस्तित्वं समवाप्स्यसि॥ 1-29-21 |
− | क्षुत्पिपासाविघातार्थं भक्ष्यमाख्यातु मे भवान्॥ 1-29-12 | + | शप्तस्त्वेवं सुप्रतीको विभावसुमथाब्रवीत्। |
− | | + | त्वमप्यन्तर्जलचरः कच्छपः सम्भविष्यसि॥ 1-29-22 |
− | कश्यप उवाच | + | एवमन्योन्यशापात्तौ सुप्रतीकविभावसू। |
− | | + | गजकच्छपतां प्राप्तावर्थार्थं मूढचेतसौ॥ 1-29-23 |
− | इदं सरो महापुण्यं देवलोकेऽपि विश्रुतम्। | + | रोषदोषानुषङ्गेण तिर्यग्योनिगतावुभौ। |
− | | + | परस्परद्वेषरतौ प्रमाणबलदर्पितौ॥ 1-29-24 |
− | यत्र कूर्माग्रजं हस्ती सदा कर्षत्यवाङ्मुखः। | + | सरस्यस्मिन्महाकायौ पूर्ववैरानुसारिणौ। |
− | | + | तयोरन्यतरः श्रीमान्समुपैति महागजः॥ 1-29-25 |
− | तयोर्जन्मान्तरे वैरं सम्प्रवक्ष्याम्यशेषतः॥ 1-29-13 | + | यस्य बृंहितशब्देन कूर्मोऽप्यन्तर्जलेशयः। |
− | | + | उत्थितोऽसौ महाकायः कृत्स्नं विक्षोभयन्सरः॥ 1-29-26 |
− | तन्मे तत्त्वं निबोधस्व यत्प्रमाणौ च तावुभौ। | + | यं दृष्ट्वा वेष्टितकरः पतत्येष गजो जलम्। |
− | | + | दन्तहस्ताग्रलाङ्गूलपादवेगेन वीर्यवान्॥ 1-29-27 |
− | आसीद्विभावसुः नाम महर्षिः कोपनो भृशम्॥ 1-29-14 | + | विक्षोभयंस्ततो नागः सरो बहुझषाकुलम्। |
− | | + | कूर्मोऽप्यभ्युद्यतशिरा युद्धायाभ्येति वीर्यवान्॥ 1-29-28 |
− | भ्राता तस्यानुजश्चासीत्सुप्रतीको महातपाः। | + | षडुच्छ्रितो योजनानि गजस्तद्द्विगुणायतः। |
− | | + | कूर्मस्त्रियोजनोत्सेधो दशयोजनमण्डलः॥ 1-29-29 |
− | स नेच्छति धनं भ्राता सहैकस्थं महामुनिः॥ 1-29-15 | + | तावुभौ युद्धसम्मत्तौ परस्परवधैषिणौ। |
− | | + | उपयुज्याशु कर्मेदं साधयेप्सितमात्मनः॥ 1-29-30 |
− | विभागं कीर्तयत्येव सुप्रतीको हि नित्यशः। | + | महाभ्रघनसंकाशं तं भुक्त्वामृतमानय। |
− | | + | महागिरिसमप्रख्यं घोररूपं च हस्तिनम्॥ 1-29-31 |
− | अथाब्रवीच्च तं भ्राता सुप्रतीकं विभावसुः॥ 1-29-16 | + | सौतिरुवाच |
− | | + | इत्युक्त्वा गरुडं सोऽथ माङ्गल्यमकरोत्तदा। |
− | विभागं बहवो मोहात्कर्तुमिच्छन्ति नित्यशः। | + | युध्यतः सह देवैस्ते युद्धे भवतु मङ्गलम्॥ 1-29-32 |
− | | + | पूर्णकुम्भो द्विजा गावो यच्चान्यत्किञ्चिदुत्तमम्। |
− | ततो विभक्तास्त्वन्योन्यं विक्रुध्यन्तेऽर्थमोहिताः॥ 1-29-17 | + | शुभं स्वस्त्ययनं चापि भविष्यति तवाण्डज॥ 1-29-33 |
− | | + | युध्यमानस्य संग्रामे देवैः सार्धं महाबल। |
− | ततः स्वार्थपरान्मूढान्पृथग्भूतान्स्वकैर्धनैः। | + | ऋचो यजूंषि सामानि पवित्राणि हवींषि च॥ 1-29-34 |
− | | + | रहस्यानि च सर्वाणि सर्वे वेदाश्च ते बलम्। |
− | विदित्वा भेदयन्त्येतानमित्रा मित्ररूपिणः॥ 1-29-18 | + | इत्युक्तो गरुडः पित्रा गतस्तं ह्रदमन्तिकात्॥ 1-29-35 |
− | | + | अपश्यन्निर्मलजलं नानापक्षिसमाकुलम्। |
− | विदित्वा चापरे भिन्नानन्तरेषु पतन्त्यथ। | + | स तत्स्मृत्वा पितुर्वाक्यं भीमवेगोऽन्तरिक्षगः॥ 1-29-36 |
− | | + | नखेन गजमेकेन कूर्ममेकेन चाक्षिपत्। |
− | भिन्नानामतुलो नाशः क्षिप्रमेव प्रवर्तते॥ 1-29-19 | + | समुत्पपात चाकाशं तत उच्चैर्विहङ्गमः॥ 1-29-37 |
− | | + | सः अलम्बं तीर्थमासाद्य देववृक्षानुपागमत्। |
− | तस्माद्विभागं भ्रातॄणां न प्रशंसन्ति साधवः। | + | ते भीताः समकम्पन्त तस्य पक्षानिलाहताः॥ 1-29-38 |
− | | + | न नो भञ्ज्यादिति तदा दिव्याः कनकशाखिनः। |
− | एवमुक्तः सुप्रतीको भागं कीर्तयतेऽनिशम्। | + | प्रचलाङ्गान्स तान्दृष्ट्वा मनोरथफलद्रुमान्॥ 1-29-39 |
− | | + | अन्यानतुलरूपाङ्गानुपचक्राम खेचरः। |
− | एवं निर्बध्यमानस्तु शशापैनं विभावसुः। | + | काञ्चनै राजतैश्चैव फलैर्वैदूर्यशाखिनः॥ 1-29-40 |
− | | + | सागराम्बुपरिक्षिप्तान्भ्राजमानान्महाद्रुमान्। |
− | गुरुशास्त्रे निबद्धानामन्योन्येनाभिशङ्किनाम्॥ 1-29-20 | + | तमुवाच खगश्रेष्ठं तत्र रौहिणपादपः। |
− | | + | अतिप्रवृद्धः सुमहानापतन्तं मनोजवम्॥ 1-29-41 |
− | नियन्तुं न हि शक्यस्त्वं भेदतो धनमिच्छसि। | + | रौहिण उवाच |
− | | + | यैषा मम महाशाखा शतयोजनमायता। |
− | यस्मात्तस्मात्सुप्रतीक हस्तित्वं समवाप्स्यसि॥ 1-29-21 | + | एतामास्थाय शाखां त्वं खादेमौ गजकच्छपौ॥ 1-29-42 |
− | | + | ततो द्रुमं पतगसहस्रसेवितं महीधरप्रतिमवपुः प्रकम्पयन्। |
− | शप्तस्त्वेवं सुप्रतीको विभावसुमथाब्रवीत्। | + | खगोत्तमो द्रुतमभिपत्य वेगवान्बभञ्ज तामविरलपत्रसंचयाम्॥ 1-29-43 |
− | | + | इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि आस्तीकपर्वणि सौपर्णे एकोनत्रिंशोऽध्यायः॥ 29 ॥ |
− | त्वमप्यन्तर्जलचरः कच्छपः सम्भविष्यसि॥ 1-29-22 | + | [[:Category:Garuda|''Garuda'']] [[:Category:Kashyap|''Kashyap'']] [[:Category:Story of Kashyap|''Story of Kashyap'']] |
− | | + | [[:Category:कश्यप|''कश्यप'']] [[:Category:गरुड|''गरुड'']] [[:Category:कथा|''कथा'']] |
− | एवमन्योन्यशापात्तौ सुप्रतीकविभावसू। | + | [[:Category:कश्यपजीका गरुडको कथा सुनाना|''कश्यपजीका गरुडको कथा सुनाना'']] [[:Category:कछुआ|''कछुआ'']] [[:Category:हाथी|''हाथी'']] |
− | | + | [[:Category:वटवृक्ष|''वटवृक्ष'']] [[:Category:वटवृक्षकी शाखा|''वटवृक्षकी शाखा'']] |
− | गजकच्छपतां प्राप्तावर्थार्थं मूढचेतसौ॥ 1-29-23 | + | [[:Category:Uninhabitated mountain|''Uninhabitated mountain'']] [[:Category:Uninhabitated|''Uninhabitated'']] |
− | | + | [[:Category:mountain|''mountain'']] [[:Category:branch|''branch'']] |
− | रोषदोषानुषङ्गेण तिर्यग्योनिगतावुभौ। | + | [[:Category:वालखिल्य|''वालखिल्य'']] [[:Category:वालखिल्य ऋषि|''वालखिल्य ऋषि'']] [[:Category:निर्जन पर्वत|''निर्जन पर्वत'']] |
− | | + | [[:Category:निर्जन|''निर्जन'']] [[:Category:पर्वत|''पर्वत'']] [[:Category:शाखा|''शाखा'']] [[:Category:शाखा छोडना|''शाखा छोडना'']] |
− | परस्परद्वेषरतौ प्रमाणबलदर्पितौ॥ 1-29-24 | |
− | | |
− | सरस्यस्मिन्महाकायौ पूर्ववैरानुसारिणौ। | |
− | | |
− | तयोरन्यतरः श्रीमान्समुपैति महागजः॥ 1-29-25 | |
− | | |
− | यस्य बृंहितशब्देन कूर्मोऽप्यन्तर्जलेशयः। | |
− | | |
− | उत्थितोऽसौ महाकायः कृत्स्नं विक्षोभयन्सरः॥ 1-29-26 | |
− | | |
− | यं दृष्ट्वा वेष्टितकरः पतत्येष गजो जलम्। | |
− | | |
− | दन्तहस्ताग्रलाङ्गूलपादवेगेन वीर्यवान्॥ 1-29-27 | |
− | | |
− | विक्षोभयंस्ततो नागः सरो बहुझषाकुलम्। | |
− | | |
− | कूर्मोऽप्यभ्युद्यतशिरा युद्धायाभ्येति वीर्यवान्॥ 1-29-28 | |
− | | |
− | षडुच्छ्रितो योजनानि गजस्तद्द्विगुणायतः। | |
− | | |
− | कूर्मस्त्रियोजनोत्सेधो दशयोजनमण्डलः॥ 1-29-29 | |
− | | |
− | तावुभौ युद्धसम्मत्तौ परस्परवधैषिणौ। | |
− | | |
− | उपयुज्याशु कर्मेदं साधयेप्सितमात्मनः॥ 1-29-30 | |
− | | |
− | महाभ्रघनसंकाशं तं भुक्त्वामृतमानय। | |
− | | |
− | महागिरिसमप्रख्यं घोररूपं च हस्तिनम्॥ 1-29-31 | |
− | | |
− | सौतिरुवाच | |
− | | |
− | इत्युक्त्वा गरुडं सोऽथ माङ्गल्यमकरोत्तदा। | |
− | | |
− | युध्यतः सह देवैस्ते युद्धे भवतु मङ्गलम्॥ 1-29-32 | |
− | | |
− | पूर्णकुम्भो द्विजा गावो यच्चान्यत्किञ्चिदुत्तमम्। | |
− | | |
− | शुभं स्वस्त्ययनं चापि भविष्यति तवाण्डज॥ 1-29-33 | |
− | | |
− | युध्यमानस्य संग्रामे देवैः सार्धं महाबल। | |
− | | |
− | ऋचो यजूंषि सामानि पवित्राणि हवींषि च॥ 1-29-34 | |
− | | |
− | रहस्यानि च सर्वाणि सर्वे वेदाश्च ते बलम्। | |
− | | |
− | इत्युक्तो गरुडः पित्रा गतस्तं ह्रदमन्तिकात्॥ 1-29-35 | |
− | | |
− | अपश्यन्निर्मलजलं नानापक्षिसमाकुलम्। | |
− | | |
− | स तत्स्मृत्वा पितुर्वाक्यं भीमवेगोऽन्तरिक्षगः॥ 1-29-36 | |
− | | |
− | नखेन गजमेकेन कूर्ममेकेन चाक्षिपत्। | |
− | | |
− | समुत्पपात चाकाशं तत उच्चैर्विहङ्गमः॥ 1-29-37 | |
− | | |
− | सः अलम्बं तीर्थमासाद्य देववृक्षानुपागमत्। | |
− | | |
− | ते भीताः समकम्पन्त तस्य पक्षानिलाहताः॥ 1-29-38 | |
− | | |
− | न नो भञ्ज्यादिति तदा दिव्याः कनकशाखिनः। | |
− | | |
− | प्रचलाङ्गान्स तान्दृष्ट्वा मनोरथफलद्रुमान्॥ 1-29-39 | |
− | | |
− | अन्यानतुलरूपाङ्गानुपचक्राम खेचरः। | |
− | | |
− | काञ्चनै राजतैश्चैव फलैर्वैदूर्यशाखिनः॥ 1-29-40 | |
− | | |
− | सागराम्बुपरिक्षिप्तान्भ्राजमानान्महाद्रुमान्। | |
− | | |
− | तमुवाच खगश्रेष्ठं तत्र रौहिणपादपः। | |
− | | |
− | अतिप्रवृद्धः सुमहानापतन्तं मनोजवम्॥ 1-29-41 | |
− | | |
− | रौहिण उवाच | |
− | | |
− | यैषा मम महाशाखा शतयोजनमायता। | |
− | | |
− | एतामास्थाय शाखां त्वं खादेमौ गजकच्छपौ॥ 1-29-42 | |
− | | |
− | ततो द्रुमं पतगसहस्रसेवितं महीधरप्रतिमवपुः प्रकम्पयन्। | |
− | | |
− | खगोत्तमो द्रुतमभिपत्य वेगवान्बभञ्ज तामविरलपत्रसंचयाम्॥ 1-29-43 | |
− | | |
− | इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि आस्तीकपर्वणि सौपर्णे एकोनत्रिंशोऽध्यायः॥ 29 ॥ | |