1,804
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Adiparva Adhyaya 135 (आदिपर्वणि अध्यायः १३५) (view source)
Revision as of 15:20, 22 August 2019
, 15:20, 22 August 2019Created page with "वैशम्पायन उवाच एतस्मिन्नेव काले तु तस्मिन्जनसमागमे। दत्तेऽवका..."
वैशम्पायन उवाच
एतस्मिन्नेव काले तु तस्मिन्जनसमागमे।
दत्तेऽवकाशे पुरुषैर्विस्मयोत्फुल्ललोचनः[नैः]।
विवेश रङ्गं विस्तीर्णं कर्णः परपुरञ्जयः॥ 1-135-1
सहजं कवचं बिभ्रत्कुण्डलोद्द्योतिताननः।
सधनुर्बद्धनिस्त्रिंशः पादचारीव पर्वतः॥ 1-135-2
कन्यागर्भः पृथुयशाः पृथायाः पृथुलोचनः।
तीक्ष्णांशोर्भास्करस्यांशः कर्णोऽरिगणसूदनः॥ 1-135-3
सिंहर्षभगजेन्द्राणां बलवीर्यपराक्रमः।
दीप्तिकान्तिद्युतिगुणैः सूर्येन्दुज्वलनोपमः॥ 1-135-4
प्रांशुः कनकतालाभः सिंहसंहननो युवा।
असङ्ख्येयगुणः श्रीमान्भास्करस्यात्मसम्भवः॥ 1-135-5
स निरीक्ष्य महाबाहुः सर्वतो रङ्गमण्डलम्।
प्रणामं द्रोणकृपयोर्नात्यादृतमिवाकरोत्॥ 1-135-6
स समाजजनः सर्वो निश्चलः स्थिरलोचनः।
कोऽयमित्यागतक्षोभः कौतूहलपरोऽभवत्॥ 1-135-7
विवेश रङ्गं विस्तीर्णं कर्णः परपुरञ्जयः॥
सहजं कवचं बिभ्रत्कुण्डलद्योतिताननः॥
सधनुर्बद्धनिस्त्रिंशः पादचारीव पर्वतः।
कानीनस्तु पृथुयशाः पृथापुत्रः प्रतापवान्॥
सोऽब्रवीन्मेघगम्भीरस्वरेण वदतां वरः।
भ्राता भ्रातरमज्ञातं सावित्रः पाकशासनिम्॥ 1-135-8
पार्थ यत्ते कृतं कर्म विशेषवदहं ततः।
करिष्ये पश्यतां नॄणा[णां]माऽऽत्मना विस्मयं गमः॥ 1-135-9
असमाप्ते ततस्तस्य वचने वदतां वर।
यन्त्रोत्क्षिप्त इवोत्तस्थौ क्षिप्रं वै सर्वतो जनः॥ 1-135-10
प्रीतिश्च मनुजव्याघ्र दुर्योधनमुपाविशत्।
ह्रीश्च क्रोधश्च बीभत्सुं क्षणेनान्वाविवेश ह॥ 1-135-11
ततो द्रोणाभ्यनुज्ञातः कर्णः प्रियरणः सदा।
यत्कृतं तत्र पार्थेन तच्चकार महाबलः॥ 1-135-12
अथ दुर्योधनस्तत्र भ्रातृभिः सह भारत।
कर्णं परिष्वज्य मुदा ततो वचनमब्रवीत्॥ 1-135-13
दुर्योधन उवाच
स्वागतं ते महाबाहो दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मानद।
अहं च कुरुराज्यं च यथेष्टमुपभुज्यताम्॥ 1-135-14
कर्ण उवाच
कृतं सर्वमहं मन्ये सखित्वं च त्वया वृणे।
द्वन्द्वयुद्धं च पार्थेन कर्तुमिच्छाम्यहं प्रभो॥ 1-135-15
दुर्योधन उवाच
भुङ्क्ष्व भोगान्मया सार्धं बन्धूनां प्रियकृद्भव।
दुर्हृदां कुरु सर्वेषां मूर्ध्नि पादमरिन्दम॥ 1-135-16
वैशम्पायन उवाच
ततः क्षिप्तमिवात्मानं मत्वा पार्थोऽभ्यभाषत।
कर्णं भ्रातृसमूहस्य मध्येऽचलमिव स्थितम्॥ 1-135-17
अर्जुन उवाच
अनाहूतोपदि[सृ]ष्टानामनाहूतोपजल्पिनाम्।
ये लोकास्तान्हतः कर्ण मया त्वं प्रतिपत्स्यसे॥ 1-135-18
कर्ण उवाच
रङ्गोऽयं सर्वसामान्यः किमत्र तव फाल्गुन।
वीर्यश्रेष्ठाश्च राजानो बलं धर्मोऽनुवर्तते॥ 1-135-19
किं क्षेपैर्दुर्बलायासैः शरैः कथय भारत।
गुरोः समक्षं यावत्ते हराम्यद्य शिरः शरैः॥ 1-135-20
वैशम्पायन उवाच
ततो द्रोणाभ्यनुज्ञातः पार्थः परपुरञ्जयः।
भ्रातृभिस्त्वरयाऽऽश्लिष्टो रणायोपजगाम तम्॥ 1-135-21
ततो दुर्योधनेनापि सभ्रात्रा समरोद्यतः।
परिष्वक्तः स्थितः कर्णः प्रगृह्य सशरं धनुः॥ 1-135-22
ततः सविद्युत्स्तनितैः सेन्द्रायुधपुरोगमैः।
आवृतं गगनं मेघैर्बलाकापङ्क्तिदा[हा]सिभिः॥ 1-135-23
ततः स्नेहाद्धरिहयं दृष्ट्वा रङ्गावलोकिनम्।
भास्करोऽप्यनयन्नाशं समीपोपगतान्घनान्॥ 1-135-24
मेघच्छायोपगूढस्तु ततोऽदृश्यत फाल्गुनः।
सूर्यातपपरिक्षिप्तः कर्णोऽपि समदृश्यत॥ 1-135-25
धार्तराष्ट्रा यतः कर्णस्तस्मिन्देशे व्यवस्थिताः।
भारद्वाजः कृपो भीष्मो यतः पार्थस्ततोऽभवन्॥ 1-135-26
द्विधा रङ्गः समभवत्स्त्रीणां द्वैधमजायत।
कुन्तिभोजसुता मोहं विज्ञातार्था जगाम ह॥ 1-135-27
तां तथा मोहमापन्नां विदुरः सर्वधर्मवित्।
कुन्तीमाश्वासयामास प्रेष्याभिश्चन्दनोदकैः॥ 1-135-28
ततः प्रत्यागतप्राणा तावुभौ परिदंशितौ।
पुत्रौ दृष्ट्वा सुसम्भ्रान्ता नान्वपद्यत किञ्चन॥ 1-135-29
तावुद्यतमहाचापौ कृपः शारद्वतोऽब्रवीत्।
द्वन्द्वयुद्धसमाचारे कुशलः सर्वधर्मवित्॥ 1-135-30
अयं पृथायास्तनयः कनीयान्पाण्डुनन्दनः।
कौरवो भवता सार्धं द्वन्द्वयुद्धं करिष्यति॥ 1-135-31
त्वमप्येवं महाबाहो मातरं पितरं कुलम्।
कथयस्व नरेन्द्राणां येषां त्वं कुलभूषणः[णम्]॥ 1-135-32
ततो विदित्वा पार्थस्त्वां प्रतियोत्स्यति वा न वा।
वृथाकुलसमाचारैर्न युध्यन्ते नृपात्मजाः॥ 1-135-33
वैशम्पायन उवाच
एवमुक्तस्य कर्णस्य व्रीडावनतमाननम्।
बभौ वर्षाम्बुविक्लिन्नं पद्ममागलितं यथा॥ 1-135-34
दुर्योधन उवाच
आचार्य त्रिविधा योनी राज्ञां शास्त्रविनिश्चये।
सत्कुलीनश्च शूरश्च यश्च सेनां प्रकर्षति॥ 1-135-35
अद्भ्योऽग्निर्ब्रह्मणः क्षत्रमश्मनो लोहमुत्थितम्।
तेषां सर्वगतं तेजः स्वासु योनिषु शाम्यति॥
यद्ययं फाल्गुनो युद्धे नाराज्ञा योद्धुमिच्छति।
तस्मादेषोऽङ्गविषये मया राज्येऽभिषिच्यते॥ 1-135-36
वैशम्पायन उवाच
(ततो राजानमामन्त्र्य गाङ्गेयं च पितामहम्।
अभिषेकस्य सम्भारान्समानीय द्विजातिभिः॥)
गोसहस्रायुतं दत्त्वा युक्तानां पुण्यकर्मणाम्।
अर्होऽयमङ्गराज्यस्य इति वाच्य द्विजातिभिः॥
ततस्तस्मिन्क्षणे कर्णः सलाजकुसुमैर्घटैः।
काञ्चनैः काञ्चने पीठे मन्त्रविद्भिर्महारथः॥ 1-135-37
अभिषिक्तोऽङ्गराज्यस्य[ज्ये स] श्रिया युक्तो महाबलः।
(समौलिहारकेयूरैः सहस्ताभरणाङ्गदैः।
राजलिङ्गैस्तथान्यैश्च भूषितो भूषणैः शुभैः॥)
सच्छत्रवालव्यजनो जयशब्दोत्तरेण च॥ 1-135-38
(सभाज्यमानो विप्रैश्च प्रदत्त्वा ह्यमितं वसु।)
उवाच कौरवं राजा[जन्] वचनं स वृषस्तदा।
अस्य राज्यप्रदानस्य सदृशं किं ददानि ते॥ 1-135-39
प्रब्रूहि राजशार्दूल कर्ता ह्यस्मि तथा नृप।
अत्यन्तं सख्यमिच्छामीत्याह तं स सुयोधनः॥ 1-135-40
एवमुक्तस्ततः कर्णस्तथेति प्रत्युवाच तम्।
हर्षाच्चोभौ समाश्लिष्य परां मुदमवापतुः॥ 1-135-41
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि सम्भवपर्वणि कर्णाभिषेके पञ्चत्रिंशदधिकशततमोऽध्यायः॥ 135॥
एतस्मिन्नेव काले तु तस्मिन्जनसमागमे।
दत्तेऽवकाशे पुरुषैर्विस्मयोत्फुल्ललोचनः[नैः]।
विवेश रङ्गं विस्तीर्णं कर्णः परपुरञ्जयः॥ 1-135-1
सहजं कवचं बिभ्रत्कुण्डलोद्द्योतिताननः।
सधनुर्बद्धनिस्त्रिंशः पादचारीव पर्वतः॥ 1-135-2
कन्यागर्भः पृथुयशाः पृथायाः पृथुलोचनः।
तीक्ष्णांशोर्भास्करस्यांशः कर्णोऽरिगणसूदनः॥ 1-135-3
सिंहर्षभगजेन्द्राणां बलवीर्यपराक्रमः।
दीप्तिकान्तिद्युतिगुणैः सूर्येन्दुज्वलनोपमः॥ 1-135-4
प्रांशुः कनकतालाभः सिंहसंहननो युवा।
असङ्ख्येयगुणः श्रीमान्भास्करस्यात्मसम्भवः॥ 1-135-5
स निरीक्ष्य महाबाहुः सर्वतो रङ्गमण्डलम्।
प्रणामं द्रोणकृपयोर्नात्यादृतमिवाकरोत्॥ 1-135-6
स समाजजनः सर्वो निश्चलः स्थिरलोचनः।
कोऽयमित्यागतक्षोभः कौतूहलपरोऽभवत्॥ 1-135-7
विवेश रङ्गं विस्तीर्णं कर्णः परपुरञ्जयः॥
सहजं कवचं बिभ्रत्कुण्डलद्योतिताननः॥
सधनुर्बद्धनिस्त्रिंशः पादचारीव पर्वतः।
कानीनस्तु पृथुयशाः पृथापुत्रः प्रतापवान्॥
सोऽब्रवीन्मेघगम्भीरस्वरेण वदतां वरः।
भ्राता भ्रातरमज्ञातं सावित्रः पाकशासनिम्॥ 1-135-8
पार्थ यत्ते कृतं कर्म विशेषवदहं ततः।
करिष्ये पश्यतां नॄणा[णां]माऽऽत्मना विस्मयं गमः॥ 1-135-9
असमाप्ते ततस्तस्य वचने वदतां वर।
यन्त्रोत्क्षिप्त इवोत्तस्थौ क्षिप्रं वै सर्वतो जनः॥ 1-135-10
प्रीतिश्च मनुजव्याघ्र दुर्योधनमुपाविशत्।
ह्रीश्च क्रोधश्च बीभत्सुं क्षणेनान्वाविवेश ह॥ 1-135-11
ततो द्रोणाभ्यनुज्ञातः कर्णः प्रियरणः सदा।
यत्कृतं तत्र पार्थेन तच्चकार महाबलः॥ 1-135-12
अथ दुर्योधनस्तत्र भ्रातृभिः सह भारत।
कर्णं परिष्वज्य मुदा ततो वचनमब्रवीत्॥ 1-135-13
दुर्योधन उवाच
स्वागतं ते महाबाहो दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मानद।
अहं च कुरुराज्यं च यथेष्टमुपभुज्यताम्॥ 1-135-14
कर्ण उवाच
कृतं सर्वमहं मन्ये सखित्वं च त्वया वृणे।
द्वन्द्वयुद्धं च पार्थेन कर्तुमिच्छाम्यहं प्रभो॥ 1-135-15
दुर्योधन उवाच
भुङ्क्ष्व भोगान्मया सार्धं बन्धूनां प्रियकृद्भव।
दुर्हृदां कुरु सर्वेषां मूर्ध्नि पादमरिन्दम॥ 1-135-16
वैशम्पायन उवाच
ततः क्षिप्तमिवात्मानं मत्वा पार्थोऽभ्यभाषत।
कर्णं भ्रातृसमूहस्य मध्येऽचलमिव स्थितम्॥ 1-135-17
अर्जुन उवाच
अनाहूतोपदि[सृ]ष्टानामनाहूतोपजल्पिनाम्।
ये लोकास्तान्हतः कर्ण मया त्वं प्रतिपत्स्यसे॥ 1-135-18
कर्ण उवाच
रङ्गोऽयं सर्वसामान्यः किमत्र तव फाल्गुन।
वीर्यश्रेष्ठाश्च राजानो बलं धर्मोऽनुवर्तते॥ 1-135-19
किं क्षेपैर्दुर्बलायासैः शरैः कथय भारत।
गुरोः समक्षं यावत्ते हराम्यद्य शिरः शरैः॥ 1-135-20
वैशम्पायन उवाच
ततो द्रोणाभ्यनुज्ञातः पार्थः परपुरञ्जयः।
भ्रातृभिस्त्वरयाऽऽश्लिष्टो रणायोपजगाम तम्॥ 1-135-21
ततो दुर्योधनेनापि सभ्रात्रा समरोद्यतः।
परिष्वक्तः स्थितः कर्णः प्रगृह्य सशरं धनुः॥ 1-135-22
ततः सविद्युत्स्तनितैः सेन्द्रायुधपुरोगमैः।
आवृतं गगनं मेघैर्बलाकापङ्क्तिदा[हा]सिभिः॥ 1-135-23
ततः स्नेहाद्धरिहयं दृष्ट्वा रङ्गावलोकिनम्।
भास्करोऽप्यनयन्नाशं समीपोपगतान्घनान्॥ 1-135-24
मेघच्छायोपगूढस्तु ततोऽदृश्यत फाल्गुनः।
सूर्यातपपरिक्षिप्तः कर्णोऽपि समदृश्यत॥ 1-135-25
धार्तराष्ट्रा यतः कर्णस्तस्मिन्देशे व्यवस्थिताः।
भारद्वाजः कृपो भीष्मो यतः पार्थस्ततोऽभवन्॥ 1-135-26
द्विधा रङ्गः समभवत्स्त्रीणां द्वैधमजायत।
कुन्तिभोजसुता मोहं विज्ञातार्था जगाम ह॥ 1-135-27
तां तथा मोहमापन्नां विदुरः सर्वधर्मवित्।
कुन्तीमाश्वासयामास प्रेष्याभिश्चन्दनोदकैः॥ 1-135-28
ततः प्रत्यागतप्राणा तावुभौ परिदंशितौ।
पुत्रौ दृष्ट्वा सुसम्भ्रान्ता नान्वपद्यत किञ्चन॥ 1-135-29
तावुद्यतमहाचापौ कृपः शारद्वतोऽब्रवीत्।
द्वन्द्वयुद्धसमाचारे कुशलः सर्वधर्मवित्॥ 1-135-30
अयं पृथायास्तनयः कनीयान्पाण्डुनन्दनः।
कौरवो भवता सार्धं द्वन्द्वयुद्धं करिष्यति॥ 1-135-31
त्वमप्येवं महाबाहो मातरं पितरं कुलम्।
कथयस्व नरेन्द्राणां येषां त्वं कुलभूषणः[णम्]॥ 1-135-32
ततो विदित्वा पार्थस्त्वां प्रतियोत्स्यति वा न वा।
वृथाकुलसमाचारैर्न युध्यन्ते नृपात्मजाः॥ 1-135-33
वैशम्पायन उवाच
एवमुक्तस्य कर्णस्य व्रीडावनतमाननम्।
बभौ वर्षाम्बुविक्लिन्नं पद्ममागलितं यथा॥ 1-135-34
दुर्योधन उवाच
आचार्य त्रिविधा योनी राज्ञां शास्त्रविनिश्चये।
सत्कुलीनश्च शूरश्च यश्च सेनां प्रकर्षति॥ 1-135-35
अद्भ्योऽग्निर्ब्रह्मणः क्षत्रमश्मनो लोहमुत्थितम्।
तेषां सर्वगतं तेजः स्वासु योनिषु शाम्यति॥
यद्ययं फाल्गुनो युद्धे नाराज्ञा योद्धुमिच्छति।
तस्मादेषोऽङ्गविषये मया राज्येऽभिषिच्यते॥ 1-135-36
वैशम्पायन उवाच
(ततो राजानमामन्त्र्य गाङ्गेयं च पितामहम्।
अभिषेकस्य सम्भारान्समानीय द्विजातिभिः॥)
गोसहस्रायुतं दत्त्वा युक्तानां पुण्यकर्मणाम्।
अर्होऽयमङ्गराज्यस्य इति वाच्य द्विजातिभिः॥
ततस्तस्मिन्क्षणे कर्णः सलाजकुसुमैर्घटैः।
काञ्चनैः काञ्चने पीठे मन्त्रविद्भिर्महारथः॥ 1-135-37
अभिषिक्तोऽङ्गराज्यस्य[ज्ये स] श्रिया युक्तो महाबलः।
(समौलिहारकेयूरैः सहस्ताभरणाङ्गदैः।
राजलिङ्गैस्तथान्यैश्च भूषितो भूषणैः शुभैः॥)
सच्छत्रवालव्यजनो जयशब्दोत्तरेण च॥ 1-135-38
(सभाज्यमानो विप्रैश्च प्रदत्त्वा ह्यमितं वसु।)
उवाच कौरवं राजा[जन्] वचनं स वृषस्तदा।
अस्य राज्यप्रदानस्य सदृशं किं ददानि ते॥ 1-135-39
प्रब्रूहि राजशार्दूल कर्ता ह्यस्मि तथा नृप।
अत्यन्तं सख्यमिच्छामीत्याह तं स सुयोधनः॥ 1-135-40
एवमुक्तस्ततः कर्णस्तथेति प्रत्युवाच तम्।
हर्षाच्चोभौ समाश्लिष्य परां मुदमवापतुः॥ 1-135-41
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि सम्भवपर्वणि कर्णाभिषेके पञ्चत्रिंशदधिकशततमोऽध्यायः॥ 135॥