View source for Aranyakanda Sarga 1 (आरण्यकाण्डे सर्गः १)

__TOC__

प्रविश्य तु महारण्यं दण्डकारण्यमात्मवान्।

ददर्श रामो दुर्धर्षस्तापसाश्रममण्डलम्।।3.1.1।।

=== आश्रमपरिसरः || Hermitage ===
 कुशचीरपरिक्षिप्तं ब्राह्म्या लक्ष्म्या समावृतम्।
 यथा प्रदीप्तं दुर्दर्शं गगने सूर्यमण्डलम्।।3.1.2।।
 शरण्यं सर्वभूतानां सुसम्मृष्टाजिरं सदा।
 मृगैर्बहुभिराकीर्णं पक्षिसङ्घैस्समावृतम्।।3.1.3।।
 पूजितं च प्रनृत्तं च नित्यमप्सरसां गणैः।
 विशालैरग्निशरणैः स्रुग्भाण्डैरजिनैः कुशैः।।3.1.4।।
 समिद्भिस्तोयकलशैः फलमूलैश्च शोभितम्।
 आरण्यैश्च महावृक्षैः पुण्यैस्स्वादुफलैर्वृतम्।।3.1.5।।
 बलिहोमार्चितं पुण्यं ब्रह्मघोषनिनादितम्।
 पुष्पैश्चान्यैः परिक्षिप्तं पद्मिन्या च सपद्मया।।3.1.6।।
 फलमूलाशनैर्दान्तैश्चीरकृष्णाजिनाम्बरैः।
 सूर्यवैश्वानराभैश्च पुराणैर्मुनिभिर्वुतम्।।3.1.7।।
 पुण्यैश्च नियताहारैः शोभितं परमर्षिभिः।
 तद्ब्रह्मभवनप्रख्यं ब्रह्मघोषनिनादितम्।।3.1.8।।
 [[:Category:Hermitage|''Hermitage'']]  [[:Category:आश्रमपरिसरः|''आश्रमपरिसरः'']] 

ब्रह्मविद्भिर्महाभागैर्ब्राह्मणैरुपशोभितम्।

तद्दृष्ट्वा राघवः श्रीमांस्तापसाश्रममण्डलम्।।3.1.9।।

अभ्यगच्छन्महातेजा विज्यं कृत्वा महद्धनुः।

दिव्यज्ञानोपपन्नास्ते रामं दृष्ट्वा महर्षयः।।3.1.10।।

अभ्यगच्छन्स्तदा प्रीता वैदेहीं च यशस्विनीम्।

ते तं सोममिवोद्यन्तं दृष्ट्वा वै धर्मचारिणम्।।3.1.11।।

लक्ष्मणं चैव दृष्ट्वा तु वैदेहीं च यशस्विनीम्।

मङ्गलानि प्रयुञ्जानाः प्रत्यगृह्णन्दृढव्रताः।।3.1.12।।

=== रामवर्णनम् || Description of Rama ===
 रूपसंहननं लक्ष्मीं सौकुमार्यं सुवेषताम्।
 ददृशुर्विस्मिताकारा रामस्य वनवासिनः।।3.1.13।।
 [[:Category:Description of Rama|''Description of Rama'']] [[:Category:रामवर्णनम्|''रामवर्णनम्'']]

वैदेहीं लक्ष्मणं रामं नेत्रैरनिमिषैरिव।

आश्चर्यभूतान्ददृशुः सर्वे ते वनचारिणः।।3.1.14।।

अत्रैनं हि महाभागा स्सर्वभूतहिते रताः।

अतिथिं पर्णशालायां राघवं संन्यवेशयन्।।3.1.15।।

=== सत्कृतिः, आतिथ्यम् || Hospitality ===
 ततो रामस्य सत्कृत्य विधिना पावकोपमाः।
 आजह्रुस्ते महाभागाः सलिलं धर्मचारिणः।।3.1.16।।
 पुष्पं मूलं फलं सर्वमाश्रमं च महात्मनः।
 निवेदयित्वा धर्मज्ञास्ते ततः प्राञ्जलयोऽब्रुवन्।।3.1.17।।
 [[:Category:Hospitality|''Hospitality'']] [[:Category:सत्कृतिः|''सत्कृतिः'']] [[:Category:आतिथ्यम्|''आतिथ्यम्'']]

=== रामवर्णनम् || Description of Rama ===
 धर्मपालो जनस्यास्य शरण्यस्त्वं महायशाः।
 पूजनीयश्च मान्यश्च राजा दण्डधरो गुरुः।।3.1.18।।
 [[:Category:Description of Rama|''Description of Rama'']] [[:Category:रामवर्णनम्|''रामवर्णनम्'']]

=== Importance of King ===
 इन्द्रस्येह चतुर्भागः प्रजा रक्षति राघव।
 राजा तस्माद्वरान्भोगान्रम्यान् भुङक्तेलोकनमस्कृतः।।3.1.19।।
 [[:Category:Importance of King|''Importance of King'']]

=== राजधर्मः || Duties of a king ===
 ते वयं भवता रक्ष्या भवद्विषयवासिनः।
 नगरस्थो वनस्थो वा त्वं नो राजा जनेश्वरः।।3.1.20।।
 [[:Category:Duties of a king|''Duties of a king'']] [[:Category:राजधर्मः|''राजधर्मः'']]

न्यस्तदण्डा वयं राजञ्जितक्रोधा जितेन्द्रियाः।

रक्षणीयास्त्वया शश्वदगर्भभूतास्तपोधनाः।।3.1.21।।

=== सत्कृतिः, आतिथ्यम् || Hospitality ===
 एवमुक्त्वा फलैर्मूलैः पुष्पैर्वन्यैश्च राघवम्।
 अन्यैश्च विविधाहारैः सलक्ष्मणमपूजयन्।।3.1.22।।
 [[:Category:Hospitality|''Hospitality'']] [[:Category:सत्कृतिः|''सत्कृतिः'']] [[:Category:आतिथ्यम्|''आतिथ्यम्'']]

तथान्ये तापसास्सिद्धा रामं वैश्वानरोपमाः।

न्यायवृत्ता यथान्यायं तर्पयामासुरीश्वरम्।।3.1.23।।

[[Category:अरण्यकाण्डम्]]
[[Category:दण्डकारण्यम्]]
[[Category:Dandaka forest]]
[[Category:आश्रमपरिसरः]]
[[Category:Hermitage]]
[[Category:रामवर्णनम्]]
[[Category:Description of Rama]]
[[Category:सत्कृतिः]]
[[Category:आतिथ्यम्]]
[[Category:Hospitality]]
[[Category:Importance of King]]
[[Category:राजधर्मः]]
[[Category:Duties of a king]]