Line 52: |
Line 52: |
| Vatsyayana Bhashya Page 71 all bhashya under sutra 9. sarvaduhkhaprahanamapavarga iti. leave 2 sentence. Add next sentence till mithya jnanat samsara iti. | | Vatsyayana Bhashya Page 71 all bhashya under sutra 9. sarvaduhkhaprahanamapavarga iti. leave 2 sentence. Add next sentence till mithya jnanat samsara iti. |
| | | |
− | ==== Atma ==== | + | ==== आत्मा ॥ Atma ==== |
− | <blockquote>इच्छाद्वेषप्रयत्नसुखदुःखज्ञानानि आत्मनः लिङ्गं इति ।।१०।। {आत्मलक्षणम्}</blockquote>Meaning : Desire (इच्छा) desire to keep away from something (द्वेषः), Action (प्रयत्नः), pleasures, pains and knowledge (सुखदुःखज्ञानानि) are the mark of Atma. | + | <blockquote>इच्छाद्वेषप्रयत्नसुखदुःखज्ञानानि आत्मनः लिङ्गं इति ।।१०।। {आत्मलक्षणम्}</blockquote>Meaning : Desire (इच्छा), desire to keep away from something (द्वेषः), Action (प्रयत्नः), pleasure, pain and knowledge (सुखदुःखज्ञानानि) are the marks of Atma. |
| | | |
− | Vatsyayana bhashya explains it further. Atma (soul) is the drashta (perceiver of all that brings about pain and pleasure), the bhokta (experiencer of all pains and pleasures), sarvajna (knower of all knowledge), sarvanubhava (experience of all things). | + | Vatsyayana bhashya of Gautama Nyayasutra 9 explains it further. Atma (soul) is the drashta (perceiver of all that brings about pain and pleasure), the bhokta (experiencer of all pains and pleasures), sarvajna (knower of all knowledge), sarvanubhava (experience of all things). |
| | | |
| + | ==== शरीरम् ॥ Body ==== |
| चेष्टेन्द्रियार्थाश्रयः शरीरम्।।११।। {शरीरलक्षणम्} | | चेष्टेन्द्रियार्थाश्रयः शरीरम्।।११।। {शरीरलक्षणम्} |
| | | |
− | घ्राणरसनचक्षुस्त्वक्श्रोत्राणि इन्द्रियाणि भूतेभ्यः ।।१२।।{इन्द्रियलक्षणम्} | + | Meaning : The base or location for action (चेष्टा), sense-organs (इन्द्रियानि) and objects (अर्थः) is sharira (body). |
| + | |
| + | ==== इन्द्रियानि ॥ Sense-organs ==== |
| + | घ्राणरसनचक्षुस्त्वक्श्रोत्राणि इन्द्रियाणि भूतेभ्यः ।।१२।। {इन्द्रियलक्षणम्} |
| + | |
| + | Meaning : The sense organs (smell, taste, visual, sensation, auditory) are made from material substances (panchamahabhutas namely prthvi (earth), apah (water) etc) |
| + | |
| + | ॥ |
| | | |
| पृथिवी आपः तेजः वायुः आकाशं इति भूतानि।।१३ ।। {भूतलक्षणम्} | | पृथिवी आपः तेजः वायुः आकाशं इति भूतानि।।१३ ।। {भूतलक्षणम्} |
| + | |
| + | ॥ |
| | | |
| गन्धरसरूपस्पर्शशब्दाः पृथिव्यादिगुणाः तदर्थाः ।। १४ ।। | | गन्धरसरूपस्पर्शशब्दाः पृथिव्यादिगुणाः तदर्थाः ।। १४ ।। |