3,561
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Adiparva Adhyaya 54 (आदिपर्वणि अध्यायः ५४) (view source)
Revision as of 17:28, 16 October 2019
, 17:28, 16 October 2019new pg
सौतिरुवाच
तत आहूय पुत्रं स्वं जरत्कारुर्भुजङ्गमा।
वासुकेर्नागराजस्य वचनादिदमब्रवीत्॥ 1-54-1
अहं तव पितुः पुत्र भ्रात्रा दत्ता निमित्ततः।
कालः स चायं सम्प्राप्तस्तत्कुरुष्व यथातथम्॥ 1-54-2
आस्तीक उवाच
किं निमित्तं मम पितुर्दत्ता त्वं मातुलेन मे।
तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन श्रुत्वा कर्तास्मि तत्तथा॥ 1-54-3
सौतिरुवाच
तत आचष्ट सा तस्मै बान्धवानां हितैषिणी।
भगिनी नागराजस्य जरत्कारुरविक्लवा॥ 1-54-4
जरत्कारुरुवाच
पन्नगानामशेषाणां माता कद्रूरिति श्रुता।
तया शप्ता रुषितया सुता यस्मान्निबोध तत्॥ 1-54-5
उच्चैःश्रवाः सोऽश्वराजो यन्मिथ्या न कृतो मम।
विनतार्थाय पणितं[ते] दासीभावाय पुत्रकाः॥ 1-54-6
जनमेजयस्य वो यज्ञे धक्ष्यत्यनिलसारथिः।
तत्र पञ्चत्वमापन्नाः प्रेतलोकं गमिष्यथ॥ 1-54-7
तां च शप्तवतीं देवः साक्षाल्लोकपितामहः।
एवमस्त्विति तद्वाक्यं प्रोवाचानुमुमोद च॥ 1-54-8
वासुकिश्चापि तच्छ्रुत्वा पितामहवचस्तदा।
अमृते मथिते तात देवाञ्छरणमीयिवान्॥ 1-54-9
सिद्धार्थाश्च सुराः सर्वे प्राप्यामृतमनुत्तमम्।
भ्रातरं मे पुरस्कृत्य पितामहमुपागमन्॥ 1-54-10
ते तं प्रसादयामासुः सुराः सर्वेऽब्जसम्भवम्।
राज्ञा वासुकिना सार्धं शापोऽसौ न भवेदिति॥ 1-54-11
देवा ऊचुः
वासुकिर्नागराजोऽयं दुःखितो ज्ञातिकारणात्।
अभिशापः स मातुस्तु भगवन्न भवेत्कथम्॥ 1-54-12
ब्रह्मोवाच
जरत्कारुर्जरत्कारुं यां भार्यां समवाप्स्यति।
तत्र जातो द्विजः शापान्मोच[क्ष]यिष्यति पन्नगान्॥ 1-54-13
एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वासुकिः पन्नगोत्तमः।
प्रादान्माममरप्रख्य तव पित्रे महात्मने॥ 1-54-14
प्रागेवानागते काले तस्मात्त्वं मय्यजायथाः।
अयं स कालः सम्प्राप्तो भयान्नस्त्रातुमर्हसि॥ 1-54-15
भ्रातरं चापि मे तस्मात्त्रातुमर्हसि पावकात्।
न मोघं तु कृतं तत्स्याद्यदहं तव धीमते॥ 1-54-16
पित्रे दत्ता विमोक्षार्थं कथं वा पुत्र मन्यसे।
सौतिरुवाच
एवमुक्तस्तथेत्युक्त्वा सो[सा]स्तीको मातरं तदा॥ 1-54-17
अब्रवीद्दुःखसंतप्तं वासुकिं जीवयन्निव।
अहं त्वां मोक्षयिष्यामि वासुके पन्नगोत्तम॥ 1-54-18
तस्माच्छापान्महासत्त्व सत्यमेतद्ब्रवीमि ते।
भव स्वस्थमना नाग न हि ते विद्यते भयम्॥ 1-54-19
प्रयतिष्ये तथा राजन्यथा श्रेयो भविष्यति।
न मे वागनृतं प्राह स्वैरेष्वपि कुतोऽन्यथा॥ 1-54-20
तं वै नृपवरं गत्वा दीक्षितं जनमेजयम्।
वाग्भिर्मङ्गलयुक्ताभिस्तोषयिष्येऽद्य मातुल॥ 1-54-21
यथा स यज्ञो नृपतेर्निवर्तिष्यति सत्तम।
स सम्भावय नागेन्द्र मयि सर्वं महामते।
न ते मयि मनो जातु मिथ्या भवितुमर्हति॥ 1-54-22
वासुकिरुवाच
आस्तीक परिघूर्णामि हृदयं मे विदीर्यते।
दिशो न प्रतिजानामि ब्रह्मदण्डनिपीडितः॥ 1-54-23
आस्तीक उवाच
न संतापस्त्वया कार्यः कथंचित्पन्नगोत्तम।
प्रदीप्ताग्नेः समुत्पन्नं नाशयिष्यामि ते भयम्॥ 1-54-24
ब्रह्मदण्डं महाघोरं कालाग्निसमतेजसम्।
नाशयिष्यामि मात्र त्वं भयं कार्षीः कथञ्चन॥ 1-54-25
सौतिरुवाच
ततः स वासुकेर्घोरमपनीय मनोज्वरम्।
आधाय चात्मनोऽङ्गेषु जगाम त्वरितो भृशम्।
जनमेजयस्य तं यज्ञं सर्वैः समुदितैः[तं] गुणैः॥ 1-54-26
मोक्षाय भुजगेन्द्राणामास्तीको द्विजसत्तमः।
स गत्वापश्यदास्तीको यज्ञायतनमुत्तमम्॥ 1-54-27
वृतं सदस्यैर्बहुभिः सूर्यवह्निसमप्रभैः।
स तत्र वारितो द्वाःस्थैः प्रविशन्द्विजसत्तमः।
अभितुष्टाव तं यज्ञं प्रवेशार्थी परन्तपः॥ 1-54-28
स प्राप्य यज्ञायतनं वरिष्ठं द्विजोत्तमः पुण्यकृतां वरिष्ठः।
तुष्टाव राजानमनन्तकीर्तिमृत्विक्सदस्यांश्च तथैव चाग्निम्॥ 1-54-29
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि आस्तीकपर्वणि सर्पसत्रे आस्तीकगमने चतुष्पञ्चाशत्तमोऽध्यायः॥ 54 ॥
तत आहूय पुत्रं स्वं जरत्कारुर्भुजङ्गमा।
वासुकेर्नागराजस्य वचनादिदमब्रवीत्॥ 1-54-1
अहं तव पितुः पुत्र भ्रात्रा दत्ता निमित्ततः।
कालः स चायं सम्प्राप्तस्तत्कुरुष्व यथातथम्॥ 1-54-2
आस्तीक उवाच
किं निमित्तं मम पितुर्दत्ता त्वं मातुलेन मे।
तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन श्रुत्वा कर्तास्मि तत्तथा॥ 1-54-3
सौतिरुवाच
तत आचष्ट सा तस्मै बान्धवानां हितैषिणी।
भगिनी नागराजस्य जरत्कारुरविक्लवा॥ 1-54-4
जरत्कारुरुवाच
पन्नगानामशेषाणां माता कद्रूरिति श्रुता।
तया शप्ता रुषितया सुता यस्मान्निबोध तत्॥ 1-54-5
उच्चैःश्रवाः सोऽश्वराजो यन्मिथ्या न कृतो मम।
विनतार्थाय पणितं[ते] दासीभावाय पुत्रकाः॥ 1-54-6
जनमेजयस्य वो यज्ञे धक्ष्यत्यनिलसारथिः।
तत्र पञ्चत्वमापन्नाः प्रेतलोकं गमिष्यथ॥ 1-54-7
तां च शप्तवतीं देवः साक्षाल्लोकपितामहः।
एवमस्त्विति तद्वाक्यं प्रोवाचानुमुमोद च॥ 1-54-8
वासुकिश्चापि तच्छ्रुत्वा पितामहवचस्तदा।
अमृते मथिते तात देवाञ्छरणमीयिवान्॥ 1-54-9
सिद्धार्थाश्च सुराः सर्वे प्राप्यामृतमनुत्तमम्।
भ्रातरं मे पुरस्कृत्य पितामहमुपागमन्॥ 1-54-10
ते तं प्रसादयामासुः सुराः सर्वेऽब्जसम्भवम्।
राज्ञा वासुकिना सार्धं शापोऽसौ न भवेदिति॥ 1-54-11
देवा ऊचुः
वासुकिर्नागराजोऽयं दुःखितो ज्ञातिकारणात्।
अभिशापः स मातुस्तु भगवन्न भवेत्कथम्॥ 1-54-12
ब्रह्मोवाच
जरत्कारुर्जरत्कारुं यां भार्यां समवाप्स्यति।
तत्र जातो द्विजः शापान्मोच[क्ष]यिष्यति पन्नगान्॥ 1-54-13
एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वासुकिः पन्नगोत्तमः।
प्रादान्माममरप्रख्य तव पित्रे महात्मने॥ 1-54-14
प्रागेवानागते काले तस्मात्त्वं मय्यजायथाः।
अयं स कालः सम्प्राप्तो भयान्नस्त्रातुमर्हसि॥ 1-54-15
भ्रातरं चापि मे तस्मात्त्रातुमर्हसि पावकात्।
न मोघं तु कृतं तत्स्याद्यदहं तव धीमते॥ 1-54-16
पित्रे दत्ता विमोक्षार्थं कथं वा पुत्र मन्यसे।
सौतिरुवाच
एवमुक्तस्तथेत्युक्त्वा सो[सा]स्तीको मातरं तदा॥ 1-54-17
अब्रवीद्दुःखसंतप्तं वासुकिं जीवयन्निव।
अहं त्वां मोक्षयिष्यामि वासुके पन्नगोत्तम॥ 1-54-18
तस्माच्छापान्महासत्त्व सत्यमेतद्ब्रवीमि ते।
भव स्वस्थमना नाग न हि ते विद्यते भयम्॥ 1-54-19
प्रयतिष्ये तथा राजन्यथा श्रेयो भविष्यति।
न मे वागनृतं प्राह स्वैरेष्वपि कुतोऽन्यथा॥ 1-54-20
तं वै नृपवरं गत्वा दीक्षितं जनमेजयम्।
वाग्भिर्मङ्गलयुक्ताभिस्तोषयिष्येऽद्य मातुल॥ 1-54-21
यथा स यज्ञो नृपतेर्निवर्तिष्यति सत्तम।
स सम्भावय नागेन्द्र मयि सर्वं महामते।
न ते मयि मनो जातु मिथ्या भवितुमर्हति॥ 1-54-22
वासुकिरुवाच
आस्तीक परिघूर्णामि हृदयं मे विदीर्यते।
दिशो न प्रतिजानामि ब्रह्मदण्डनिपीडितः॥ 1-54-23
आस्तीक उवाच
न संतापस्त्वया कार्यः कथंचित्पन्नगोत्तम।
प्रदीप्ताग्नेः समुत्पन्नं नाशयिष्यामि ते भयम्॥ 1-54-24
ब्रह्मदण्डं महाघोरं कालाग्निसमतेजसम्।
नाशयिष्यामि मात्र त्वं भयं कार्षीः कथञ्चन॥ 1-54-25
सौतिरुवाच
ततः स वासुकेर्घोरमपनीय मनोज्वरम्।
आधाय चात्मनोऽङ्गेषु जगाम त्वरितो भृशम्।
जनमेजयस्य तं यज्ञं सर्वैः समुदितैः[तं] गुणैः॥ 1-54-26
मोक्षाय भुजगेन्द्राणामास्तीको द्विजसत्तमः।
स गत्वापश्यदास्तीको यज्ञायतनमुत्तमम्॥ 1-54-27
वृतं सदस्यैर्बहुभिः सूर्यवह्निसमप्रभैः।
स तत्र वारितो द्वाःस्थैः प्रविशन्द्विजसत्तमः।
अभितुष्टाव तं यज्ञं प्रवेशार्थी परन्तपः॥ 1-54-28
स प्राप्य यज्ञायतनं वरिष्ठं द्विजोत्तमः पुण्यकृतां वरिष्ठः।
तुष्टाव राजानमनन्तकीर्तिमृत्विक्सदस्यांश्च तथैव चाग्निम्॥ 1-54-29
इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि आस्तीकपर्वणि सर्पसत्रे आस्तीकगमने चतुष्पञ्चाशत्तमोऽध्यायः॥ 54 ॥