Dvigu Samasa (द्विगुसमासः)

सङ्ख्यापूर्वौ द्विगुः (२-१-५२)

           ० सङ्ख्या-वाचक-सुबन्तऽ when gets into समास and is पूर्वपद then it gets the संज्ञा - द्विगु ।

० As it gets the name द्विगु, from द्विगुरेकवचनं (2.4.1), it becomes singular.

० Also, if the उत्तरपद ends with अत्, then it get a स्त्री-प्रत्यय -ङीप् (द्विगोः 4-1-21).

० If not अत् ending उत्तरपद, then it becomes नपुंसकलिङ्गम् । (अपवादः पात्रादिगणस्य पात्र, युग, भुवन etc)

Eg :

० पञ्चानां पूलानां समाहारः => पञ्चपूल+ङीप् => पञ्चपूली (Bundle of five)

० दशानां गवां समाहारः => दशगवम् (टच् - समासान्तः)

           ० पञ्चानां पात्राणां समाहारः => पञ्चपात्रम्

अभ्यास I

1. दशानां पूलानां समाहारः          1. चतुर्णां युगानां समाहारः

2.                                             2.

3.                                             3.

4. दशपूली                                   4. चतुर्युगम्

1. पञ्चानां वटानां समाहारः          1. दशाणां कुमारीणां समाहारः

2.                                             2.

3.                                             3.

4. पञ्चवटी                                    4. दशकुमारि

अभ्यास II

1.अष्टाध्यायी                  1. त्रिलोकी

2.                                 2.

3.                                 3.

4. अष्टानां अध्यायानां समाहारः  4. त्रयाणां लोकानां समाहारः

1.पञ्चकुमारि                  1. त्रिभुवनम्

2.                                 2.

3.                                 3.

4. पञ्चानां कुमारीणां समाहारः  4. त्रयाणां भुवनानां समाहारः